Türkiye’de Havayolu Taşımacılığının ve İhracatın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i3.246Anahtar Kelimeler:
Ekonomik büyüme- Havayolu taşımacılığı- İhracat- Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM)Özet
Havayolu taşımacılığı ve ihracatın ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde iktisat politikası geliştirme süreçleri açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu çalışma, Türkiye’de havayolu taşımacılığı ile ihracatın ekonomik büyüme üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Türkiye’nin 1987-2021 dönemi yıllık verileri kullanılarak yapılan analizde, dinamik ilişkileri ortaya koymak için Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılmıştır. Çalışma, havayolu taşımacılığı ve ihracatın ekonomik büyümeyle olan etkileşimlerini ayrı ayrı ele alarak, bu iki faktörün ekonomik büyümeye katkısını ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmanın bulguları, uzun dönemde havayolu taşımacılığının ekonomik büyüme üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığını, ancak mal ve hizmet ihracatının ekonomik büyümeyi olumlu yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Kısa dönem bulguları ise havayolu taşımacılığının ekonomik büyüme üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ekonomik büyümenin bir ve iki gecikmeli değerlerinin büyümeyi pozitif etkilediği, havayolu taşımacılığının iki gecikmeli değerinin ise negatif ve anlamlı olduğu belirlenmiştir. İhracatın bir ve iki gecikmeli değerlerinin kısa dönemde anlamlı bir etkisi tespit edilmemiştir. Elde edilen bulgular çerçevesinde, Türkiye’nin ekonomik büyümesini desteklemek için ihracatın teşvik edilmesi ve havayolu taşımacılığının ekonomik dinamiklerle daha uyumlu hale getirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Referanslar
Adedoyin, F. F., Bekun, F. V., Driha, O. M. & Balsalobre-Lorente, D. (2020). The effects of air transportation, energy, ICT and FDI on economic growth in the industry 4.0 era: Evidence from the United States. Technological Forecasting and Social Change, 160, 120297.
Al Mamun, K. A. & Nath, H. K. (2005). Export-led growth in Bangladesh: a time series analysis. Applied Economics Letters, 12(6), 361-364.
Ali, R., Bakhsh, K. & Yasin, M. A. (2023). Causal nexus between air transportation and economic growth in BRICS countries. Journal of Air Transport Management, 107, 102335.
Altuntaş, M. & Kılıç, E. (2021). Havayolu taşımacılığı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 187-202.
Baker, D., Merkert, R. & Kamruzzaman, M. (2015). Regional aviation and economic growth: cointegration and causality analysis in Australia. Journal of Transport geography, 43, 140-150.
Bilgin, C. & Sahbaz, A. (2009). Türkiye’de büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
Brida, G., Lanzilotta, B., Brindis, M. & Rodríguez, S. (2014). Long-run relationship between economic growth and passenger air transport in Mexico. Serie DT, 14(4), 1-15.
Button, K. & Yuan, J. (2013). Airfreight transport and economic development: an examination of causality. Urban studies, 50(2), 329-340.
Chandra Parida, P. & Sahoo, P. (2007). Export-led growth in South Asia: a panel cointegration analysis. International Economic Journal, 21(2), 155-175.
Chang, Y.-H. & Chang, Y.-W. (2009). Air cargo expansion and economic growth: Finding the empirical link. Journal of Air Transport Management, 15(5), 264-265.
Czerny, A. I., Fu, X., Lei, Z. & Oum, T. H. (2021). Post pandemic aviation market recovery: Experience and lessons from China. Journal of Air Transport Management, 90, 101971.
Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American statistical association, 74(366a), 427-431.
Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1057-1072.
Dünya Bankası. (2024). Dünya Kalkınma Göstergeleri. https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators , E.T.: 01 Kasım 2024.
Elbeydi, K. R., Hamuda, A. M. & Gazda, V. (2010). The relationship between export and economic growth in Libya Arab Jamahiriya. Theoretical and Applied economics, 1(1), 69.
Eryer, A. (2024). Havayolu taşımacılığının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Kırılgan Beşli Örneği. Equinox Journal of Economics Business and Political Studies, 11(1), 24-37.
Fernandes, E. & Pacheco, R. R. (2010). The causal relationship between GDP and domestic air passenger traffic in Brazil. Transportation Planning and Technology, 33(7), 569-581.
Genç, M. C., Değer, M. K. & Berber, M. (2010). Beşeri sermaye, ihracat ve ekonomik büyüme: Türkiye ekonomisi üzerine nedensellik analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1), 29-41.
Gudmundsson, S. V., Cattaneo, M. & Redondi, R. (2021). Forecasting temporal world recovery in air transport markets in the presence of large economic shocks: The case of COVID-19. Journal of Air Transport Management, 91, 102007.
Gümüş Akar, P., Manga, M. & Bal, H. (2019). Havayolu taşımacılığında liberalizasyon ve ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(3), 1160-1174.
Hakim, M. M. & Merkert, R. (2016). The causal relationship between air transport and economic growth: Empirical evidence from South Asia. Journal of Transport geography, 56, 120-127.
Higgoda, R. & Madurapperuma, W. (2020). Air passenger movements and economic growth in Sri Lanka: Co-integration and causality analysis. Journal of Transport and Supply Chain Management, 14(1), 1-13.
Hu, Y., Xiao, J., Deng, Y., Xiao, Y. & Wang, S. (2015). Domestic air passenger traffic and economic growth in China: Evidence from heterogeneous panel models. Journal of Air Transport Management, 42, 95-100.
Iqbal, A., Tang, X. & Rasool, S. F. (2023). Investigating the nexus between CO2 emissions, renewable energy consumption, FDI, exports and economic growth: evidence from BRICS countries. Environment, Development and Sustainability, 25(3), 2234-2263.
İslamoğlu, B. (2022). Türkiye’de havayolu taşımacılığı ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin yapısal kırılmalı ekonometrik yöntem yaklaşımıyla incelenmesi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 5(2), 749-759.
Kasarda, J. D. & Green, J. D. (2005). Air cargo as an economic development engine: A note on opportunities and constraints. Journal of Air Transport Management, 11(6), 459-462.
Kılavuz, E. & Altay Topcu, B. (2012). Export and economic growth in the case of the manufacturing industry: Panel data analysis of developing countries. International Journal of Economics and Financial Issues, 2(2), 201-215.
Korkmaz, S. (2014). Türkiye ekonomisinde ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi. Business and Economics Research Journal, 5(4), 119-128.
Küçükönal, H. & Sedefoğlu, G. (2017). The causality analysis of air transport and socio-economics factors: The case of OECD countries. Transportation Research Procedia, 28, 16-26.
MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of applied econometrics, 11(6), 601-618.
Mamba, E. & Ali, E. (2022). Do agricultural exports enhance agricultural (economic) growth? Lessons from ECOWAS countries. Structural Change and Economic Dynamics, 63, 257-267.
Manga, M., Bal, H. & Gümüş Akar, P. (2019). Havacılık sektörü ve ekonomik büyüme: Türkiye örneği. The Journal of Academic Social Science, 45(45), 353-366.
Mukkala, K. & Tervo, H. (2013). Air transportation and regional growth: which way does the causality run? Environment and Planning A, 45(6), 1508-1520.
Ramos, F. F. R. (2001). Exports, imports, and economic growth in Portugal: evidence from causality and cointegration analysis. Economic modelling, 18(4), 613-623.
Shah, S. A. Y., Ahmad, N., Aslam, W. & Subhani, B. H. (2020). An analysis of the relationships among exports, imports, physical capital and economic growth in Pakistan. Journal of Quantitative Methods, 4(1), 99-119.
Temiz, D. (2010). Türkiye’de reel ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1965-2009 dönemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1-2), 71-82.
TÜİK. (2024). Hava Alanlarında Toplam Yolcu ve Yük Trafiği İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/ , E.T.: 03 Kasım 2024.
Ullah, S., Zaman, B.-u., Farooq, M. & Javid, A. (2009). Cointegration and causality between exports and economic growth in Pakistan. European Journal of Social Sciences, 10(2), 264-272.
Yardımcıoğlu, F. & Gülmez, A. (2013). Türk cumhuriyetlerinde ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel eşbütünleşme ve panel nedensellik analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1), 145-161.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
