Reklamların Üç İkna Kanıt Türüne Göre İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i3.253Anahtar Kelimeler:
reklam- ikna kanıtları- logos- ethos- pathosÖzet
Aristotales’in üç ikna kanıt türünün (logos, ethos ve pathos) reklamlardaki kullanımını araştıran bu çalışma, nitel bir yaklaşımın benimsendiği bir içerik analizi araştırmasıdır ve “YouTube” ortamında yayımlanan 32 reklamın incelenmesi yoluyla veri toplanan araştırmaları kapsamaktadır. İncelenen reklamların yedisinde logos, on yedisinde ethos ve sekizinde pathos ikna kanıt türünün öne çıktığı görülmektedir. Logosun baskın olduğu reklamlarda konuşmanın mantıksal yönünü destekleyen somut örneklere (Teknosa, Koçtaş) ve kıyaslama yoluyla marka gücünü öne çıkarmaya (Yumoş, Bebelac) yer verilmiştir. İddia edilen argümanların tümevarım (dedüksiyon) ve tümdengelim (endüksiyon) akıl yürütme yoluyla desteklendiği gözlenmektedir. Ethosun baskın olduğu reklamlarda konuşmacının sahip olduğu erdem özelliklerinde ünlülerin sevecenlik (Türk Hava Yolları 1, Dimes), ölçülülük (A 101, Kia Türkiye, Algida Türkiye) ve cesaret (ING Türkiye) özelliğine yer verilmiştir. Atatürk içerikli reklamların çoğunda (Şişecam, Garanti BBVA, Türkiye İş Bankası, Karaca, Uludağ İçecek Türk A.Ş., Akbank, Trendyol, Pegasus Havayolları) sevecenlik özelliği öne çıkmaktadır. Reklamlarda Atatürk’ün yer alması, markanın kendi gücünü onun varlığı üzerinden göstermesini desteklemektedir. Kategorik farklılıklarda ünlülerin oyuncu, sunucu ve sporcu olması markaların iletisini oluşturmak için bilinçli yaptığı bir seçim olmuştur. Pathosun baskın olduğu reklamlardaki duygusal kanıtlarda 4 reklamda (Cornetto Türkiye, De Facto, Yemek Sepeti ve KFC) mutluluk, 2 reklamda (Sahibindencom ve Paşabahçe Mağazaları) sevgi, 1 reklamda (Ülker) ürünü beğenme ve 1 reklamda (Türk Hava Yolları 2) güven verme duygusal kanıtları yer almaktadır.
Referanslar
Aarts, Chalker & Weiner (2014). The Oxford dictionary of English grammar (2nd edition). London: Oxford University Press.
Altınörs, A. (2011). Platon ile Aristoteles’in retorik anlayışlarının karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi, 15(49), 81-92.
Arıcı, A. ve Kılınç, Ö. (2018). İkna teorileri çerçevesinde yapı reklamlarının analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 535-555.
Aristoteles (1995). Retorik. (M. H. Doğan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Baba, C. (2017). Retorik ve kanıtlama, ikna etme, inandırma ilişkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Baker, M. (1995). Aristotle’s three modes of persuasion, 2 Haziran 2024 tarihinde https://mycourses.aalto.fi/pluginfile.php/148423/mod_resource/content/2/Aristotles%20three%20modes%20of%20persuasion.pdf adresinden edinilmiştir.
Bıçakçı, A. B. (2012). İkna edici iletişim ve retorik analiz. Ö. Güllüoğlu (Ed.), İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri yazılı metin çözümleme içinde (ss. 334, 361). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Blakeman, R. C. (1977). A synoptic history of classical rhetoric (Unpublished Master’s Thesis). Eastern Illinois University, Illinois.
Braet, A. C. (1992). Ethos, pathos and logos in Aristotle’s rhetoric: a re-examination. Argumentation, 6, 307-320.
Çam, M. S. (2015). Türkiye’de basın reklamlarının retoriği: otohaber dergisinde 1992 ve 2012 yıllarında yayınlanan otomobil ilanlarının karşılaştırmalı analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çörekçioğlu, H. (2009). Aristoteles’in retorik teorisi: politik yaşamı savunmak. Felsefe Dünyası, 2(5), 161-183.
Demirtaş, H. A. (2004). Temel ikna teknikleri: tutum oluşturma ve tutum değiştirme süreçlerindeki etkilerinin altında yatan nedenler üzerine bir derleme. İletişim (Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi), 19, 74-90.
Deneçli S. ve Deneçli D. (2014). Propagandada iknanın yeri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 35-48.
Deniz, K. (2007). İlköğretim ikinci kademede konuşma ve dinleme yoluyla öğrencileri ikna üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dyer, G. (2009). Advertising as communication. London and New York: Taylor & Francis e-Library.
Evlioğlu Gezer, E. (2021). Görsel retoriğin reklamlarda kullanımı ve basılı reklam örnekleri. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(2), 150-172.
Gunter, B., (2002). The quantitative research process. In K. B. Jensen (Ed.), A hanbook of media and communication research qualitative and quantitative methodologies (pp. 209-234). London and New York: Routledge.
Gündoğdu, S. ve Sağlam, M. (2021). Reklamlarda ikna modellerinin değerlendirilmesi ve sektörel uygulama örnekleri. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi 4(2), 124-154.
Herrick, J. A. (2021). The history and theory of rhetoric: an introduction (7th edition). New York and London: Routledge.
İplikçi, H. G. (2015). Reklamlarda tüketiciyi ikna etmek için kullanılan stratejiler ve reklam örnekleri. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(1), 65-77.
Karavar, M. (2021). Sosyal medya reklamlarında ikna edici mesaj ve kaynak inanılırlığı: mikro şöhretler üzerine bir araştırma. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 127-139.
Kaya, F. (2018). Reklam ve pazarlama stratejileri: bir reklamda olması gerekenler. Mecmua, 5, 99-111.
Kennedy, G. A. (1994). A new history of classical hertoric. New Jersey: Princeton University Press.
Keskin, U. Büyük, K. ve Koç, U. (2013). Yönetsel ve örgütsel açıdan retorik. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 27-40.
Koçak, Ş. (2013). Aristoteles ve retorik, 28 Mayıs 2024 tarihinde http://www.academia.edu/5808466/Aristoteles_ve_Retorik adresinden edinilmiştir.
Köklüdağ, M. (2016). Retorik. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40, 202-206.
Krishnan, I. A., Lin, T. M., Ching, H. S., Ramalingam, S. & Maruthai, E. (2020). Using rhetorical approach of ethos pathos and logos by Malaysian engineering students in persuasive email writings. Malaysian Journal of Social Sciences and Humanities (MJSSH), 5(4), 19-33.
Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: iletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 273-294.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: qualitative data analysis (2nd edition). United States of America: Sage Publication.
Murthy, M. L. & Ghosal, M. (2014). A study on Aristotle’s rhetoric. Research Journal of English Language and Literature (RJELAL), 2(4), 249-255.
Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Platon, (1999). Gorgias (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Savaş S. ve Karadoğan D. S., (2018). Arketipsel imgelerin ikna boyutu ve Türk reklamlarında görülme sıklığı üzerine bir araştırma. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 28, 205-237.
Sert, N. Y., Ergin, T. Ç., ve Yılmaz, E. (2019). İkna edici iletişimde reklam müziğinin kullanımı: banka reklam müziklerinin ikna edici iletişim stratejileri açısından incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 205-226.
Yıldız, Ö. E., ve Deneçli, C. (2011). Sosyal sorumluluk kampanyalarının ikna sürecinde sosyal içerikli reklamların kullanımı: bir çözümleme örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 96-110.
Yılmaz, R. A. (2012). İletişim kampanyaları ve ikna. Oyman, M. (Ed.), İkna edici iletişim, içinde (s. 152-175). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Yüksel, A. H. (1990). İletişimin toplumsal boyutu olarak kitle iletişimi. Kurgu Dergisi, 7, 9-38.
Zafer, S. (2017). Üç İkna Kanıtı ve Reklamda Kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Medya ve İletişim Sistemleri, 3, 1-18.
Zhuang, G. (2023). Rethinking ethos: A comparative analysis of persuasive character building in classical antiquity through the lenses of Aristotle, Cicero, and Quintilian. EDP Sciences, 178, 1-5.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
