Antik Yakın Doğu’da Kadınların Siyasi ve Diplomatik Rolü (MÖ 2000-1200)
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i4.279Anahtar Kelimeler:
Šibtu- Puduḫepa- Iltani- HatshepsutÖzet
Antik Yakın Doğu coğrafyasında MÖ 2000-1200 yılları arasında yaşanan gelişmeler dünya diplomasi tarihi açısından devrimsel bir nitelik taşımaktadır. Bahse konu bu coğrafya ve zaman diliminde, kadınların diplomasi sahasındaki etkili rollerini anlamak da, arkeolojik buluntular ve yazılı belgeler ışığında mümkün hale gelmiştir. Bu kaynaklara göre kraliçeler, prensesler ve kadın elçiler, devletler arası ilişkilerde aktif birer arabulucu ve karar alıcı olarak yer almış, kültürel etkileşimlerin teşvik edilmesi, barış ve savaş kararlarının alınmasında kritik roller üstlenmiştir. Kadınların diplomasi alanındaki katkıları, toplumsal cinsiyet sınırlarını aşarak uluslararası ilişkilerde etkin figürler haline geldiklerini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, kadın figürlerinin toplumsal cinsiyet kalıplarının ötesine geçen rollerini tarihsel arka planlarıyla birlikte analiz ederek, antik toplumlarda edindikleri stratejik konumlara ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, kadınların sembolik ve siyasi güçleri; kadın yöneticiler, siyasi evlilikler, kraliçeler ve kraliyet aile üyesi kadınlar ve güç sahibi kadınlar başlıkları altında incelenecektir. Kadınların üstlendikleri sorumlulukların yalnızca aile ile sınırlı olmadığını, aksine diplomasi sahnesinde etkin ve belirleyici aktörler olarak siyasi ilişkilerin şekillendirilmesinde kritik roller üstlendiklerini ortaya koymayı hedeflemektedir.
Bu çalışma, kadın figürlerinin toplumsal cinsiyet kalıplarının ötesine geçen rollerini tarihsel arka planlarıyla birlikte analiz ederek, antik toplumlarda edindikleri stratejik konumlara ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, kadınların sembolik ve siyasi güçleri; kadın yöneticiler, siyasi evlilikler, kraliçeler ve kraliyet ailesi üyesi kadınlar ve güç sahibi kadınlar başlıkları altında incelenecektir. Kadınların üstlendikleri sorumlulukların yalnızca aile ile sınırlı olmadığını, aksine diplomasi sahnesinde etkin ve belirleyici aktörler olarak siyasi ilişkilerin şekillendirilmesinde kritik roller üstlendiklerini ortaya koymayı hedeflemektedir.
Referanslar
Arnold, D. (2005). The temple of Hatshepsut at Deir el-Bahri. C. H. Roehrig, R. Dreyfus ve C. A. Keller (Ed.), Hatshepsut: From queen to pharaoh içinde (ss. 135–146). New York: Metropolitan Museum of Art.
Bachofen, J. J. (1975). Das Mutterrecht: Eine Untersuchung über die Gynaikokratie der alten Welt nach ihrer religiösen und rechtlichen Natur. H.-J. Heinrichs (Ed.). Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Batto, B. F. (1974). Studies on Women at Mari. The John Hopkins University Press.
Beckman, G. (1996). Hittite diplomatic texts. H. A. Hoffner (Ed.). Scholars Press.
Bietak, M. (2005). Egypt and the Aegean: Cultural convergence in a Thutmoside palace at Avaris. C. H. Roehrig, R. Dreyfus ve C. A. Keller (Ed.), Hatshepsut: From queen to pharaoh içinde (ss. 75–82). Metropolitan Museum of Art.
Bryce, T. (2003). Letters of the Great Kings of the Ancient Near East: The Royal Correspondence of the Late Bronze Age. London ve New York: Routledge.
—. (2005). The kingdom of the Hittites. Oxford University Press.
Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. Routledge.
Dalley, S. (1977). Old Babylonian trade in textiles at Tell al Rimah. Iraq, 39(2), 155–168. https://doi.org/10.2307/4200062
Dassow, V. E. (2022). Mittani and its empire. K. Radner, N. Moeller ve D. T. Potts (Ed.), The Oxford History of the Ancient Near East: Volume III: From the Hyksos to the Late Second Millennium BC içinde (ss. 465–492). Oxford University Press.
Devecchi, E. (2012). Aziru, servant of three masters? Altorientalische Forschungen, 39(1), 65–85.
Diakonoff, I. M. (1986). Women in Old Babylonia not under patriarchal authority. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 29(3), 225–238.
Dorman, P. F. (2005). The destruction of Hatshepsut’s memory: The proscription of Hatshepsut. C. H. Roehrig, R. Dreyfus ve C. A. Keller (Ed.), Hatshepsut: From queen to pharaoh içinde (ss. 267–269). Metropolitan Museum of Art.
Dossin, G. (1949). Sibtu, reine de Mari. Actes du XXIe Congrès International des Orientalistes içinde (ss. 142–143). Paris: Imprimerie Nationale.
Durand, J.-M. (1994). Les premières années du roi Zimrî-Lîm de Mari. Première partie. Mari, Annales de Recherches Interdisciplinaires, 7, 93–150.
Eidem, J. (1989). Some remarks on the Iltani archive from Tell al Rimah. Iraq, 51(1), 67–76. https://doi.org/10.2307/4200296
Engels, F. (2010). The origin of the family, private property and the state (M. Barrett, Giriş). Penguin Classics.
Freewalt, J. A. (2018). Ay and the Daপamunzu Affair (Master’s thesis). American Public University. ProQuest Dissertations & Theses Global.
Galford, E. (2007). World history biographies: Hatshepsut: The girl who became a great pharaoh. National Geographic Children’s Books.
Glassner, J.-J. (2004). Mesopotamian chronicles. B. R. Foster (Ed.). Society of Biblical Literature.
Goetze, A. (1969). Treaty of Suppiluliumas and Aziras of Amurru. J. B. Pritchard (Ed.), Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament içinde (3. bs., ss. 529–530). Princeton University Press.
Heintz, J.-G. (1971). Aux origines d’une expression biblique: umusu qerbu, in A.R.M., X/6, 8’? Vetus Testamentum, 21(5), 528. https://doi.org/10.2307/1517073
Ikram, S. (2010). Ancient Egypt: An introduction. Cambridge University Press.
Kak, S. (2007). Akhenaten, Sūrya, and the Ṛigveda. G. C. Pande (Ed.), A golden chain of civilizations: Indic, Iranic, Semitic, and Hellenic up to c. 600 B.C. içinde (ss. 635–656). New Delhi: Centre for Studies in Civilizations.
Kitchen, K. A. (1982). Pharaoh triumphant: The life and times of Ramesses II. Aris & Phillips.
Kuhrt, A. (1995). The ancient Near East c. 3000–330 BC (2 cilt). Routledge.
Lebrun, R. (1992). Les traités hittites. J. Briend, R. Lebrun ve É. Puech (Ed.), Traités et serments dans le Proche-Orient ancien içinde (Supplément au Chier Évangile 81, ss. 15–59). Paris: Impression Dumas.
Lee, R. B. (1968). What hunters do for a living, or, how to make out on scarce resources. R. B. Lee ve I. DeVore (Ed.), Man the hunter içinde (ss. 30–48). Aldine Publishing Company.
Liverani, M. (2013). The ancient Near East: History, society and economy. Routledge.
Middleton, G. D. (2023). Women in the ancient Mediterranean world: From the Palaeolithic to the Byzantines. Cambridge University Press.
Moore, M. (2018). Hittite queenship: Women and power in Late Bronze Age Anatolia (Yayımlanmamış Doktora Tezi). University of California, Los Angeles. ProQuest Dissertations Publishing.
Morgan, L. H. (1877). Ancient society: Or, researches in the lines of human progress from savagery, through barbarism to civilization. Henry Holt and Company.
Ortner, S. B. (1974). Is female to male as nature is to culture? M. Z. Rosaldo ve L. Lamphere (Ed.), Woman, culture, and society içinde (ss. 68–87). Stanford University Press.
Roehrig, C. H., Dreyfus, R. ve Keller, C. A. (Ed.). (2005). Hatshepsut: From Queen to Pharaoh. New York: The Metropolitan Museum of Art; New Haven: Yale University Press.
Rosenstiehl, J.-M. ve Heintz, J.-G. (1972). De Sibtu, la reine de Mari, à Sambéthé, la Sibylle chaldéenne. Revue d’Histoire et de Philosophie Religieuses, 52(1), ss. 13–15.
Roth, A. M. (2005). Hatshepsut’s mortuary temple at Deir el-Bahri: Architecture as political statement. C. H. Roehrig, R. Dreyfus ve C. A. Keller (Ed.), Hatshepsut: From queen to pharaoh içinde (ss. 147–157). Metropolitan Museum of Art.
Sasson, J. M. (1980). Review: The Old Babylonian Tablets from Al-Rimah. Journal of the American Oriental Society, 100(4), 453–460.
—. (1984). Thoughts of Zimri-Lim. The Biblical Archaeologist, 47(2), 110–120.
—. (1998). The king and I: A Mari king in changing perceptions. Journal of the American Oriental Society, 118(4), 453–470.
Singer, I. (2002). Hittite prayers. Society of Biblical Literature.
Stol, M. (2016). Women in the Ancient Near East (H. Richardson ve M. E. J. Richardson, Çev.). Boston ve Berlin: De Gruyter.
Svärd, S. (2015). Women and Power in Neo-Assyrian Palaces. State Archives of Assyria Studies, Cilt 23. Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project.
Teppo, S. (2005). Agency and the Neo-Assyrian women of the palace. S. Parpola ve R. M. Whiting (Ed.), Sex and gender in the ancient Near East: Proceedings of the 47th Rencontre Assyriologique Internationale, Helsinki, July 2–6, 2001 içinde (Cilt 1, ss. 469–485). Helsinki: Neo-Assyrian Text Corpus Project.
Thomas, S. (2003). Hatshepsut: The first woman pharaoh. Gareth Stevens Publishing.
Turnbull, C. M. (1968). The importance of flux in two hunting societies. R. B. Lee ve I. DeVore (Ed.), Man the hunter içinde (ss. 132–137). Aldine Publishing Company.
Tyldesley, J. (1998). Hatchepsut: The female pharaoh. Penguin Books.
Ünal, A. (2014). Eskiçağ Anadolu toplumlarında kadın: Anayanlı bir Hitit Kraliçesi Puduḫepa ve zamanı. Çorum: Hitit Üniversitesi Yayınları.
Vigo, M. (2016). Sources for the study of the role of women in the Hittite administration. B. Lion ve C. Michel (Ed.), The Role of Women in Work and Society in the Ancient Near East içinde (ss. 328–353). Boston ve Berlin: Walter de Gruyter.
Weeden, M. (2019). Hittite Empire. E. H. Cline (Ed.), The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean içinde (ss. 707–722). Oxford ve New York: Oxford University Press.
Woodburn, J. (1968). Stability and flexibility in Hadza residential groupings. R. B. Lee ve I. DeVore (Ed.), Man the Hunter içinde (ss. 103–110). Chicago: Aldine Publishing Company.
Woolley, L. (1955). Excavations at Ur: A Record of Twelve Years’ Work. Londra: Ernest Benn Limited.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
