Tarihi ve Modern İpek Yolu Ticaretinde Afganistan’ın Rolü (The Role of Afghanistan in Historical and Modern Silk Road Trade)
Anahtar Kelimeler:
İpek Yolu- Afganistan- Ticaret- İpek- Kuşanlar- YüeçilerÖzet
Bu çalışmada Tarihsel İpek Yolu’nun gelişiminde ve günümüzde yeniden canlandırılmaya çalışılan İpek Yolu projelerinde Afganistan coğrafyasının rolü incelenmektedir. Orta Asya, Hindistan ve Ortadoğu coğrafyasının kesişim noktasında yer alan Afganistan İpek Yolu’nun en stratejik noktalarından birini teşkil etmektedir. Günümüzden nerdeyse günümüzden 5000 sene önce başlayan ticaretle birlikte çok sayıda ulus bu ticari ağa katılmışlardır. İpeğin icadında sonra bu değerli ürünü elde etmek amacıyla Türkler, İranlılar ve Romalılar, Çinli üreticilerle doğrudan bağ kurabilmek için çaba sarf etmişlerdir. Afganistan bu mücadelenin odak noktasında olmuştur. Bu ticari yollara hâkim olabilmek için Kuşanlar, Yüeçiler, Çinliler, Türkler, İranlılar ve Roma tacirleri bu ticarette belirli bir strateji izlemişler ve bu büyük güçler arasındaki kavgada Afganistan daima merkez bir noktada yer almıştır. Günümüzde de yeniden canlandırılmaya çalışılan İpek Yolu projelerinden Afganistan bir kez daha kilit bir rol oynamak üzeredir.
Referanslar
Ayan, E. (2016). Yeni İpek Yolu Stratejileri Ve TransAvrasya Güvenlik Sistemleri. Tarih ve Gelecek Dergisi, 2 (3), 9-24.
Bekin, A.R. (1981). İpek Yolu. Ankara: Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
Belazuri. (1987). Fütu’hul Büldan. (Çev. M. Fayda). Ankara: Kültür Turizm Bakanlığı Yayınları.
Birben, A. (2011). Çin Porselen Sanatı ‘‘Toprağın Ateşle Dansı’’. Ankara: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Sinoloji Anabilim Dalı.
Brend, B. (1996). Islamic Art. Cambridge: Harward University Press.
Çağatay, N. (1989). İslâm Dönemine Dek Arap Tarihi. Ankara: TTK Yayınları.
Daryaee, T. (2010). Bazaars, Merchants and Trade in Late Antique Iran. Comparative Studies of South Asia Africa and Middle East Vol 30 No 3.
Devlet, N. (1999). İpek Yolu. Ankara: TTK Yayınları.
Devlet, N. (2008). Unesco Diyalog Yolu İpek Yolu Ekspedisyonu İzlenimleri 19 Nisan-18 Haziran 1991, İnsan Faktörü, Dünden Bugüne İpek Yolu Beklentiler ve Gerçekler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Diamond, J. (2010). Tüfek Mikrop ve Çelik. (Çev. Ü. İnce). Ankara: Tübitak Yayınları. Diyarbekirli, N. (2008). “İpek Yolu ve Türkler: Sanat Kültür ve Mimarîye Doğu-Batı Yolunda
Yaptıkları Katkılar”. Dünden Bugüne İpek Yolu, Beklentiler ve Gerçekler. Ankara: Ötüken Yayınları.
Eagleton, C. and Williams, J. (2013). Paranın Tarihi. (Çev. F. Kahya) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Frye, R. N. (1993) Sasanian-Central Asian Trade Relations Bulletin of the Asia Institute New Series, Vol. 7, Iranian Studies in Honor of A. D. H. Bivar , pp. 73-77.
Grossmann, R.A. (2002). Ancient Glass. New Haven: Yale University Press.
Güngör, S. (2000). Uygurların Kente Yerleşmesi ve İdik Kut Şehri Hoço Avrasya Etüdleri. Sonbahar/Kış, Sayı 18.
Haksöz, Ç. ve Uşar, D.D. (2014). İpek Yolu Tedarik Zincirleri: Tarihsel Bir Perspektif, İpek Yolunda Tedarik Zinciri Yönetimi, Strateji Performans ve Risk. Ç. Haksöz, S. Seshari, A.V. Iyer (Ed.). İstanbul: Sacala Yayıncılık.
Heyd, W. (1975). Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. (Çev. E. Z. Karal). Ankara: TTK Yayınları. Hitti, K.P. (1980). Siyâsal ve Kültürel İslâm Tarihi Cilt I ve II. (Çev. S. Tuğ). İstanbul: Boğaziçi Neşriyat.
Hraundal, T.J. (2013) ‘‘The Rus in Arabic Sources: Cultural Contacts and Identity’’. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Centre for Medieval Studies, University of Bergen, February.
İnal, G. (1995). Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılara Kadar). Ankara: AKDTYK Yayınları.
Irwın, R. (1997). Islamic Art. London: Laurence King.
Isaew, A. (2017). “Yeni İpek Yolu'nun kontrolü Pekin'de”.
https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2017/04/15/pax-sinica-batiya-gidiyor/
Kafesoğlu, İ.(2000). Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara: TTK Yayınları.
Kalan, E. (2014). XIII-XIV. Yüzyıllarda Kuzey İpek Yolu ve Altın Orda Hanlarının Ticaret Politikaları. Avrasya Etüdleri Özel İpek Yolu Sayısı Sayı 45. ss.43-62.
Kılger, (2008). Cristoph, Kaupang from Afar: 7 Aspects of the Interpretation of Dirham Finds in Northern and Eastern Europe between the Late 8th and Early 10th Centuries, Means of Exchange: Dealing with Silver in the Viking Age / [ed] Skre, Dagfinn, Århus: Aarhus Universitetsforlag.
Kırılen, G. (2015). Budizm ve Orta Asya, Xuan Zang Seyahatnamesi. Ankara: Gece Kitaplığı. Mango, M. M. (2009). Byzantine trade: local, regional, interregional and international, From
Byzantine Trade, 4th-12th Centuries. Society for the Promotion of Byzantine Studies. Ashgate Publishing Great Britain.
Kenzie, M.C. (1986). Pahlavi Dictionary. London: Oxford Unıversıty Press.
Megaw, H. S. (1968). ‘‘Zeuxippus Ware”. The Annual Of The British School At Athens, Vol 63.
Ming, K. H. (2013). Çin Halkının Zihniyeti. (Çev. H. Güven). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
Minorsky, V. (2008). Hudud’ül Alem. (Çev. A. Duman, M. Ağarı). İstanbul: Ayışığı Kitapları. Neveyi, İ. (2008). Riyazü’s Sâlihîn, Peygamberimizden Hayat Ölçütleri. Cilt IV, İstanbul: Erkam Yayınları.
Nicolle, D. (1996). Sasanian Armies, The Iranian Empire Early 3rd to mid7th Centuries AD. Montvert Publications.
Purtaş, F. (2011). Orta Asya ile Güney Asya Arasında Modern İpek Yolu Projesi, Afganistan, Hindistan ve Pakistan’ın Orta Asya Cumhuriyetleri ile İlişkileri. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları.
Roux, J. P. (2006). Orta Asya Tarih ve Uygarlık. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Sahlins, M. (2010). Taş Devri Ekonomisi. (Çev. T. Doğan, Ş. Özgün). İstanbul: BGST Yayınları.
Sivrioğlu, U.T. (2015). “Sāsāniler Dönemi İran’ında Limanlar Ve Deniz Ticareti” Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Yıl 8, Sayı XXII, ss. 39-62.
Şahin, Güller -İrfan Kalaycı, (2014). “Yeni Bir Kalkınma Paradigması Sürdürebilir İpek Yolu, Avrasya Etüdleri 45/2014-1, TİKA. ss.123-154.
Şer, A. (2010). Siirt Vekayinamesi ve Doğu Süryani Nasturi Kilisesi Tarihi. (Çev. C. Kabadayı). İstanbul: Yaba Yayınları.
Tarakçı, N. (2014). “İpek Yolu’ndan Enerji Yollarına” Avrasya Etüdleri 45/2014-1,TİKA, ss.155-170.
Taşağıl, A. (2015). “İpek Üretiminin Keşfi ve İpek Yolu'nun Başlaması”. A. Taşağıl (Ed.). İstanbul: Türk Dünyası Hizmet Vakfı Yayınları.
Uhlig, H. (2000). İpek Yolu Çin ve Roma Arasında Eski Dünya Kültürü, İstanbul: Okyanus Yayınları.
Watson, O. (2008). İslâm Dünyası’nda Seramik, İslâm Kültürü (Çeşitli Konuları İle). E. İhsanoğlu (Ed.). Cilt V. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Whitehouse, D. and Williamson, A. (1973). Sasanian Maritime Trade. British Institute of Persian Studies Iran, Vol 11.
Winroth, A. (2014). The Age of the Vikings. USA: Princenton University Press.
Winter, I. J. The Aeshetic Value of Lapus Lazuli in Mesopotamia, Cornaline et pierres précieuses: La Méditerranée de l' Antiquité à l' Islam. A. Caubet (Ed.). Paris, Musée du Louvre: ss. 43-58.
Yıldıran, M. (2014). İpek Yolu Ekonomilerinde Komünist Olmayan Gelişme Stratejisi, İpek Yolu’nda Rostow ve Porter Yaklaşımlarına Göre İktisadi Gelişmenin Analizi, Avrasya Etüdleri 45/2014-1, TİKA, ss.217-248.
Yiliang, Y. (2010). Introductory Essay: Outline of the Political Relations between Iran and China, Aspects of the Maritime Silk Road:From the Persian Gulfto the East China Sea. R. Kauz (Ed.). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Yüksel, A.T. (1994). Yakın Doğu’da Ticaret Merkezleri ve Panayırlar. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Sayı 5.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
