Arktik’teki Deniz Yetki Alanı İhtilafları ve Ukrayna-Rusya Savaşı’nın Bölge Devletlerindeki Silahlanmaya Etkisi (Maritime Jurisdiction Disputes in the Arctic and the Impact of the Ukraine- Russia War on Armament in Regional States)
Anahtar Kelimeler:
Arktik bölge- deniz yetki alanları- ihtilaflar- Ukrayna-Rusya savaşı- silahlanmaÖzet
Son yıllarda, buzulların iklim değişikliğinden kaynaklı erime hızındaki artış neticesinde Arktik Bölge sosyo- ekolojik bir alan hâline gelmiştir. Bölgenin sahip olduğu ekonomik zenginliklerin ortaya çıkardığı jeoekonomik güçten yararlanmayı amaçlayan devletler askerî açıdan güçlü konuma gelmek amacıyla çeşitli politikalar geliştirmeye başlamışlardır. Bundan kaynaklı olarak bölgedeki gerilim gün geçtikçe artmaktadır. Ukrayna-Rusya Savaşı’nın başlangıcından itibaren Rusya’ya uygulanan yaptırımlara Arktik’teki NATO üyesi olan devletlerin de dâhil olmasıyla birlikte bölgedeki gerilim had safhaya çıkmıştır. Bölge ülkelerinin gerçekleştirdikleri savunma harcamalarının deniz yetki alanları üzerinde doğuracağı muhtemel sonuçların araştırılması bu sebeplerle önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Arktik bölgedeki deniz yetki alanlarında yaşanan ihtilafları araştırmak ve Ukrayna-Rusya arasında yaşanan savaşın Arktik bölge ülkelerinin silahlanmasına etkisini incelemektir. Çalışmada yöntem olarak literatür taraması kullanılmıştır. Bu çalışmaya bağlı olarak farklı yabancı kaynaklardan elde edilen nicel veriler kullanılarak tablolar oluşturulmuş, bölgedeki ihtilaflar ise Türkçeye çevrilen şekillerle desteklenerek incelenmiştir. Arktik bölgede deniz yetki alanları hususunda üç ihtilaflı bölge olduğu belirlenmiştir. Bu ihtilaflara taraf olan NATO üyesi devletlerin savunma harcamalarında Ukrayna-Rusya Savaşı’nın başlangıcından itibaren artış yaşandığı tespit edilmiştir. Savaşın, bölgedeki devletlerin askerî harcamalarını arttırması silahlanmayı ve gerilimi arttırmakta, bununla birlikte çatışma risklerini de beraberinde getirmektedir. “Arktik bölgedeki deniz yetki alanı ihtilafları ve Ukrayna-Rusya Savaşı’nın bölgedeki silahlanmaya etkileri” isimli bu çalışmanın sonuçlarına dayalı çözüm odaklı önerilerde bulunulmuştur. Araştırmanın alana katkı sağlayacağı öngörülmektedir.
Referanslar
Arctic Council, (2020). First arctic shipping status report from PAME Working Group highlights increase in Arctic shipping traffic. [Erişim tarihi: 03.11.2022. https://arctic- council.org/en/news/first-arctic-shipping-status-report-increase-shipping-traffic/].
ArcticEcon,(2011). Beaufort Sea dispute. [Erişim tarihi: 24.12.2022. https://arcticecon.wordpress.com/2011/01/10/beaufort-sea-dispute ].
BBC News, (2010). Norway and Russia 'open up for business' in the Barents sea. [Erişim tarihi: 24.12.2022 www.bbc.co.uk/news/business-11299024].
Berkut, N. (2021). Küresel ısınmanın etkisi bağlamında Arktik (Kuzey Kutbu) Bölgesi’nin hukuki rejimi. Seçkin Yayıncılık.
BM, (1984). Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. [Erişim tarihi: 21.07.2022 http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf].
Demirci, A. (2014). Araştırma yöntemleri. Coğrafyacılar Derneği.
Eguíluz, V. M., Gracia, J., F., Irigoien, X. & Duarte, C. M. (2016). A quantitative assessment of Arctic shipping in 2010-2014. Scientific Reports 6, 30682.
Cantürk, İ.U. & Atvur, S. (2021). Arktik bölgede çevresel bozulma, strateji ve rekabet: çevresel güvenlik bağlamında bir değerlendirme. International Journal of Politics and Security (IJPS), 3(1), 180-217.
Ertuğrul, Ü.E. (2017). Birleşmiş Milletler deniz hukuku sözleşmesine göre kıyı devletinin egemen hakları. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(1), 41-81
Griffiths, S. (2010). US-Canada arctic border dispute key to maritime riches. [Erişim tarihi: 24.12.2022. BBC News, https://www.bbc.com/news/world-us-canada-10834006].
Ilgaz, H. (2009). Denizde bilimsel araştırmaların uluslararası hukukta düzenlenmesi ihtiyacının ortaya çıkışı, Journal of Naval Science and Engineering, 5(1),39-48.
IPCC, (2014). Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I,II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cenevre: IPCC.
Köroğlu, S. (2015). Literatür taraması üzerine notlar ve bir tarama tekniği. GİDB Dergisi. 1, 61-69.
NATO, (2022). Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2022).
Ondrej U. (2015). Future of the Arctic Oil Reserves. Stanford University Coursework PH240.
[Erişim tarihi: 31.10.2022. http://large.stanford.edu/courses/2015/ph240/urban2/#:~:text=Available%20Resources &text=As%20such%2C%20the%20Arctic%20is,world's%20individual%20undiscover ed%20hydrocarbon%20resources].
PAME. (2021) The Polar Code. [Erişim tarihi: 03.11.2022.
https://www.pame.is/projects/arctic-marine-shipping/the-arctic-shipping-best- practices-information-forum/the-polar-code].
Polar Discovery. The Arctic: Exploration Timeline. [Erişim tarihi: 23.12.2022. http://polardiscovery.whoi.edu/arctic/330.html].
Reuters, (2022). Russia to spend $600 billion on defence and security by 2025. [Erişim tarihi: 24.12.2022. https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/russia-spend-600- bln-defence-security-by-2025-source-2022-09-23/].
Sancak, K. (2019). Deniz hukukuna ilişkin temel egemenlik alanları bağlamında Arktik’teki ihtilaflı alanlar ve hukuki durum. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 23, 17-34.
Statista, (2021). National defense expenditure in the federal budget of Russia from 2006 to 2021(in billion Russian rubles). [Erişim tarihi: 24.12.2022. https://www.statista.com/statistics/1045682/russia-national-defense-federal- expenditure/].
The Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea, (2022), Submissions, through the Secretary General of the United Nations, to the Commission on the Limits of the Continental Shelf, pursuant to article 76, paragraph 8, of the United Nations Convention. [Erişim tarihi: 17.09.2022, https://www.un.org/depts/los/clcs_new/commission_submissions.htm].
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
