Karadeniz’in Kıyı Kesimindeki Arazi Kullanımının/Örtüsünün Zamansal ve Mekânsal Değişimi (2000-2023): Akçaabat İlçesi Örneği
DOI:
https://doi.org/10.15659/jancr.v9i1.211Anahtar Kelimeler:
Karadeniz- Akçaabat- arazi kullanımı- mekansal değişimÖzet
Arazi kullanımı ve örtüsündeki değişiklikler, çevresel yönetim ve planlama açısından büyük önem taşır. Şehirleşme ve sanayileşme süreçleri, tarım arazilerini ve su kaynaklarını azaltarak çevresel kirliliği artırmaktadır. Bu değişiklikler, genellikle uzaktan algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak izlenir ve yönetimde önemli bir rol oynar. Bu çalışma, Karadeniz Bölgesi’nde Trabzon ilinin Akçaabat ilçesinde 2000-2023 yılları arasında arazi kullanımı ve örtüsü değişimlerini incelemektedir. 2000 yılında tarım arazileri %64, ormanlık alanlar %25 ve yerleşim alanları %11 oranındayken, 2013 yılı itibarıyla tarım arazileri %65, yerleşim alanları %18 ve ormanlık alanlar %17 oranındaydı. Bu dönemde yerleşim alanlarının %67,5 oranında artması ve ormanlık alanların %8 azalması gözlemlenmiştir. 2023 yılına gelindiğinde, tarım arazilerinin %52, yerleşim alanlarının %31 ve ormanlık alanların %17 oranında olduğu görülmüştür. Tarım arazilerindeki azalma ve yerleşim alanlarındaki büyük artış dikkat çekmiştir. Yerleşim alanlarındaki hızlı artışın bölgedeki nüfus artışıyla ilişkili olduğunu göstermektedir. Tarım arazilerinin azalması, yerleşim alanlarının genişlemesi ve ormanlık alanlardaki küçülme, bölgenin çevresel dengesini tehdit etmektedir.
Referanslar
Alkan, M., Oruc, M., Yıldırım, Y. & Seker, D. Z. (2013). Monitoring spatial and temporal land use/cover changes; a case study in Western Black Sea Region of Turkey. Journal of Indian Society of Remote Sensing, 41(3), 587-596.
Arar, A. A. (2002). Yerel Gündem 21. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 6, Dışişleri Bakanlığı Yayınları.
Arslan, F. (2018). Tuğla ve kiremit sanayisinin arazi kullanımına etkisi: Turgutlu örneği. Uluslararası Turgutlu Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2, (s. 961-984), Turgutlu.
Bayar, R. & Karabacak, K. (2017). Ankara ili arazi örtüsü değişimi (2000-2012). Coğrafi Bilimler Dergisi, 15(1), 59-76.
Baysal, D. (2006). Eskişehir kentsel yerleşim alanının farklı yıllara ait fiziksel değişiminin uzaktan algılama yöntemi ile değerlendirilmesi (Tez No. 181575) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Benek, S. & Şahap, A. (2016). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak şehirsel gelişimin arazi kullanımına etkisinin incelenmesi: Şanlıurfa şehri örneği. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(8), 79-102. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9444
Beret, B. (1955). Sera heyelanı. Türk Coğrafya Dergisi, 13-14, 155-160.
Bijişkyan, P. M. (1969). Karadeniz kıyıları tarih ve coğrafyası 1817-1819 (Çvr. Hrand D. Andreasyon). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
Deng, J. S., Wang, K. Hong, Y. & Qi, J. G. (2009). Spatio-temporal Dynamics and evolution of land use change and landscape pattern in response to rapid urbanization. Landscape and Urban Planning, 92, 187-198.
Dengiz, O. & Demirağ Turan (2014). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistem teknikleri kullanılarak arazi örtüsü/arazi kullanımı zamansal değişimin belirlenmesi: Samsun Merkez ilçesi örneği (1984-2011). Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1, 78-90.
Deniz, M., Sezer, A. & Topuz, M. (2022). Uzaktan algılama ve peyzaj metrikleri kullanılarak Alaşehir ilçesinde arazi örtüsünün değişimi. Y. Abalı, O. Minareci, S. Çam Kaynar ve L. İncedere (Ed.) Manisa Akademik Araştırmalar Işığında (Fen Bilimleri&Coğrafya&İktisat) içinde (s. 340-367). Ankara: Berikan Yayınevi.
Gedikoğlu, H. (1996). Akçaabat. Trabzon: Akçaabat Belediye Kültür Yayınları, No:1.
Geist, H. J. & Lambin, E. F. (2001). What drives tropical deforestation?. LUCC Report Series, (4): 116.
Gül, A., Döker, M. F. & Arslan, F. (2024). Manisa’da şehirsel büyüme sürecinin izlenmesi (1990-2022). International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 52, 96-121. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1449012
Gülersoy, A. E. (2013). Farklı uzaktan algılama teknikleri kullanılarak arazi örtüsü/kullanımında meydana gelen değişimlerin incelenmesi: Manisa Merkez ilçesi örneği (1986-2010). International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 1915-1934
Gülersoy, A. E., Gümüş, N., Sönmez, M. E. & Gündüzoğlu, G. (2014). Relations between the land use and land capability classification in Küçük Menderes River Basin. Journal of Environmental Biology, 36, 17-26.
Gürbüz, M., Denizdurduran, M., Karabulut, M. & Kızılelma, Y. (2012). Uzaktan algılama ve CBS kullanarak Elbistan Ovası’nda arazi kullanımı/arazi örtüsünde meydana gelen değişimlerin incelenmesi. KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi Özel Sayı, 30-37.
Kadıoğlu, Y. (2018). Cumhuriyet döneminde Akçaabat ilçesinin nüfus değişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(25), 2213-2221.
Kadıoğlu, Y. & Bekdemir, Ü. (2004). Akçaabat’ta şehirleşme ve şehirsel fonksiyonlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(11), 221-246.
Kara, H. (1988). Çukurova’da kentleşme ve sanayileşmenin tarım topraklarına etkisi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32(1-2), 267-281.
Karabulut, M. (2015). Farklı uzaktan algılama teknikleri kullanılarak Göksu Deltası göllerinde zamansal değişimlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 347-363.
Kaya, Ö. & Toroğlu, E. (2015). Kayseri’nin şehirsel gelişiminin izlenmesi ve değişim analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 87-96.
Lermioğlu, M. (1949). Akçaabat tarihi ve I. genel savaş-hicret hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi.
Liu, J., Liu, M., Zhuang, D., Zhang, Z. & Deng, X. (2003). Study on spatial pattern of land use change in China during 1995-2000. Science in China, 46(4), 373-384.
Mahmon, N. A., Ya’acob, N., & Yusof, A. L. (2015). Differences of image classification techniques for land use and land cover classification. 2015 IEEE 11th International Colloquium on Signal Processing & Its Applications (CSPA), 90-94. https://doi.org/10.1109/CSPA.2015.722.5624
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2024). Trabzon ili iklim verileri (1927-202).
https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceleristatistik. aspx?m=TRABZON
MTA (1998). 1/10000 F43-G43 jeoloji harita raporu. Ankara
Özdemir, M. A. & Bahadır, M. (2008). Yalova ilinde arazi kullanımının zamansal değişimi (1992-2007). Coğrafya Dergisi, 17, 1-15.
Reis, S. (2008). Analysing land use/land cover changes using remote sensing and GISin Rize, Nort-East Turkey. Sensors, 8(10), 6188-6202. https://doi.org/10.3390/s8106188
Richards, J. A. (2022). Remote sensing digital image analysis (6. Baskı). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3- 030-82327-6
Shalaby, A. & Tateishi, R. (2007). Remote sensing and GIS for mapping and monitoring land cover and land-use changes in the Nortwestern coastal zone of Egypt. Applied Geography 27, 28-41.
Turner, B. L. II., Clark, W. C., Kates, R. W. (1990). The earth as transformed by human action, in Global and Regional changes in the Biosphere over the past 300 years. Cambridge: Cambridge University Press.
Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2012). Ekonomik coğrafya küreselleşme ve kalkınma. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Türkiye İstatistik Kurumu (2024). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi ve genel nüfus sayımı.
Üzülmez, M. (2021). Ahmetli (Manisa) ilçesinde arazi örtüsünün/kullanımının zamansal değişimi (1995-2015). Mavi Atlas, 9(2), 133-147. doi: 10.18795/gumusmaviatlas.998457
Wiatkowska, B., Slodczyk, J. & Stokowska, A. (2021). Spatial-temporal land use and land cover changes in urban areas using remote sensing ımages and GIS analysis: the case study of Opole, Poland. Geosiences, 11(8), 312. https://doi.org/10.3390/geosciences11080312
Xiuwan, C. (2002). Using remote sensing and GIS to analyse land cover change and its impacts on regional sustainable development. Using remote sensing and GIS to analyse land cover change and its impacts on regional sustainable development. International Journal of Remote Sensing, 23(1), 107-124. doi: 10.1080/01431160010007051
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
