Türkiye’de Okaliptüs Yetiştiriciliği ve Okaliptüs Ormanlarının Yaygınlaştırılması (1936-1945)
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i4.288Anahtar Kelimeler:
Orman- orman endüstrisi- maden arama- okaliptüs yetiştiriciliğiÖzet
Okaliptüs yetiştiriciliği, Türkiye'de özellikle son yüzyılda önem kazanan bir tarım ve ormancılık faaliyetidir. Okaliptüs ağaçları, hızlı büyüme özellikleri ve çok yönlü kullanım alanları nedeniyle ülkemizde kıyı bölgelerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bu ağaç türü, başta kâğıt endüstrisi olmak üzere kereste, mobilya ve hatta tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır. Bu özellikleri cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren fark edilmiş ve tarımı yapılmaya başlanmıştır. Çünkü Cumhuriyet ilan edildiğinde memleketin bütün kaynaklarının doğru kullanımı ve doğru yönetimi esası benimsenmişti. Hem insan gücünün doğru sevk ve idaresi hem de yer üstü ve yer altı kaynaklarının kullanımında dikkatli olunmalıydı. Yer üstü kaynakların en mühimlerinden biri olan ormanların muhafazası, memleket yararına sunulması ve en temel ihtiyaç kalemlerini ihtiva eden orman sanayisine kaynak temin edilmesi gerekiyordu. Fakat memleket genelinde orman örtüsü %12 civarındaydı. Hem orman varlığını muhafaza etmek hem de yeni kurulan ülkenin imar ve inşası için lazım gelen orman ürünlerinin temini maksadıyla araştırmalar başlatıldı. Yapılan araştırmalar neticesinde orman mevcudiyetine zarar vermeyecek, kaliteli kerestesi olan, kolay yetişen ve memleketimizde birçok bölgede yetişebilen okaliptüs ağacının yaygınlaştırılması uygun bulundu. İlk olarak Tarsus’ta okaliptüs ormanı oluşturulmuş daha sonra Ege ve Akdeniz kıyılarında okaliptüs ormanları meydana getirilmiştir. Sürdürülebilirlik açısından da önemli olan okaliptüs ormancılığı endüstriyel ormancılığın ülkemizdeki ilk uygulaması olması bakımından dikkate değerdir. Okaliptüs ormancılığının yaygınlaşması aynı zamanda kırsal kesimde de istihdam kapısı olmuştur. Bu çalışmada Türkiye’de okaliptüs yetiştiriciliğnin yaygınlaştırılması uygulamaları arşiv belgeleri ışığında ele alınmıştır.
Referanslar
Arşiv Belgeleri
BCA, 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yer Bilgisi: 200 - 362 – 8, Dosya, Ek: 238, Belge Tarihi: 09.04.1929-5.
BCA, 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yer Bilgisi: 200 - 362 – 8, Dosya, Ek: 238, Belge Tarihi: 09.04.1929-6.
BCA, 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yer Bilgisi: 200 - 362 – 8, Dosya Ek: 238, Belge Tarihi: 09.04.1929-7.
BCA, 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Yer Bilgisi: 200 - 362 – 8, Dosya Ek: 238, Belge Tarihi: 09.04.1929-8.
BCA, Yer Bilgisi: 244 - 11 – 9, Kurum: 30-11-1-0 / BAKANLIKLARARASI TAYİN DAİRE BAŞKANLIĞI, Belge Tarihi: 29.03.1954.
BCA, Yer Bilgisi: 244 - 11 – 9-3, Kurum: 30-11-1-0 / BAKANLIKLARARASI TAYİN DAİRE BAŞKANLIĞI, Belge Tarihi: 29.03.1954.
BCA, Yer Bilgisi: 80 - 503 – 3-1, Dosya Ek: E12, Kurum: 30-1-0-0 / BAŞBAKANLIK ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 29.01.1946.
BCA, Yer Bilgisi: 80 - 503 – 3-2, Dosya Ek: E12, Kurum: 30-1-0-0 / BAŞBAKANLIK ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 29.01.1946.
BCA, Yer Bilgisi: 80 - 503 – 3-3, Dosya Ek: E12, Kurum: 30-1-0-0 / BAŞBAKANLIK ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 29.01.1946.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-1, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-10, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-11, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-12, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-13, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-14, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-15, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-18, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-2, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-3, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-4, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-5, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-6, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-7, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-8, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:185 - 276 – 17-9, Dosya Ek: 217, Kurum: 30-10-0-0 / MUAMELAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Belge Tarihi: 02.01.1945.
BCA, Yer Bilgisi:80 - 99 – 13, Dosya Ek: 217-33, Kurum: 30-18-1-2 / KARARLAR DAİRE BAŞKANLIĞI (1928- ),Belge Tarihi: 10.12.1937.
Başkanlık Osmanlı Arşivi
BOA, Yer Bilgisi : 290 – 21,3, Kurum : Y..A...HUS., Belge Tarihi : H-05-08-1311.
BOA, Yer Bilgisi: 12-80, Kurum: KB.MAA.FE., Belge Tarihi: M-02-11-1921.
BOA, Yer Bilgisi: 136-7, Kurum: DH.İD., Belge Tarihi: H-20-03-1330.
BOA, Yer Bilgisi: 1-86, Kurum: Y.PRK.UM., Belge Tarihi :H-23-03-1297.
BOA, Yer Bilgisi: 3 – 30, Kurum : İ.OM., Belge Tarihi: H-17-08-1313.
BOA, Yer Bilgisi: 440-117,1, Kurum: ML.EEM., Belge Tarihi: R-26-03-1319.
BOA, Yer Bilgisi: 46-93, Kurum: DH.İD., Belge Tarihi :H-11-11-1332.
BOA, Yer Bilgisi: 521 – 41, Kurum : ŞD., Belge Tarihi: H-16-07-1313.
BOA, Yer Bilgisi: 54-274, Kurum: DH.,ŞFR., Belge Tarihi :H-23-09-1333.
BOA, Yer Bilgisi: 565-80, Kurum: ML.EEM., Belge Tarihi :R-07-07-1322.
BOA, Yer Bilgisi: 586-42, Kurum: ML.EEM., Belge Tarihi: R-20-12-1322.
BOA, Yer Bilgisi: 589-1,1, Kurum: HR.TO., Belge Tarihi: M-05-04-1898.
BOA, Yer Bilgisi:663 - 3 – 118, Kurum:110-9-1-7 / BALKAN HARBİ (1912-1913), Belge Tarihi: 27.04.1913.
Telif ve Tetik Eserler
Adalı, F. (1944). Sağlık ağacı okaliptüs. Ülkü Basımevi, İstanbul.
Atakan, E. (2017). Cumhuriyet dönemi sıtma mücadelesi (1923-1956), Ankara Üniversitesi
Baya, S.& İvrendi, C. (2023). Bayram duman Tarsus Karabucak (okaliptüs) ormanı. İçel Dergisi, 3(1), 42-46.
Baytop, T. (1984). Türkiye’de bitkiler ile tedavi. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3255, Eczacılık Fakültesi No: 40, Saral Matbaacılık, İstanbul.
Boydak, M. Ertaş, A. & Çalışkan, S. (2007). Türkiye’de sürdürülebilir ormancılık ve endüstriyel plantasyonların sürdürülebilir ormancılıktaki yeri. Orman Kaynaklarının İşlevleri Kapsamında Darboğazlar Çözüm Önerileri ve Öncelikler (Bottlenecks, Solutions and Priorities in the Context of Functions of Forest Resources) sempozyumu bildiri kitapçığı s. 121-135, İstanbul.
Cin, H. (1978). Tanzimat’tan sonra Türkiye’de ormanların hukuki rejimi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (35), 1: 311-79.
Etikan, S.& Kayabaşı, N. (2006). Okaliptüs (eucalyptus camaldulensis dehnhardt) ağacının yapraklarından elde edilen renkler ve bu renklerin bazı haslıkları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, (10-2),153-161.
Gazogene sistemleri: savaş zamanı gerekliliği ve yenilik. https://www.tbauto.org/post/gazog%C3%A8ne-systems-wartime-necessity-and-innovation: Erişim Tarihi:25.01.2025.
Göktaş, Ö. & Gıdık, B. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, (2), 1, 137.
Gürses, M.K., Öztürk, A., Eylem M. & Özkurt, N. 1999. Okaliptüste (E. camaldulensis Dehn.) sulama denemesi. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, ISSN: 1300-7912, Tarsus.
Konukçu, M. 2001. Ormanlar ve ormanlarımız. DPT Yayını No. 2630, Ankara.
Kürekli, R.(2009). Hayfa kazasında sosyo-ekonomik yapı (1900-1914). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Nizamoğlu, A.(2024). Osmanlı’dan Cumhuriyete orman Mekteb-i Âlisi (1909-1934). Osmanlı Bilimi Araştırmaları. (25)2: 521-571.
Özcan, M., Akpınar A. & Çitil, B.E. (2017). On dokuzuncu yüzyıl sonu yirminci yüzyıl başında sıtmayla mücadele çalışmaları: Muğla örneği sıtmayla mücadele. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi; 4(3), 7-12.
Özgün, C.(2013). Osmanlı ağaç kültüründe yeni ve egzotik bir tür: okaliptüs. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/26, 5-29.
Öztürk, A. (1994). Çukurova bölgesinde okaliptüs işletmeciliğinin yapısı ve ekonomisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü Çukurova Üniversitesi.
Polatoğlu, M. G. (2021). Türkiye’de 1923-1945 döneminde uygulanan ormancılık politikaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 3, 971-999.
Toker, R.(1937). Türkiye’de okaliptus (e. rostrata) ün maden direği bakımından teknik özellikleri hakkında araştırmalar. Orman ve Av, (10), 11-12, Ankara.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
