Aydınlanmacı ve Ansiklopedist Bir Politik Düşünür Olarak Diderot’ta “İnanç” Anlayışı
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i4.314Anahtar Kelimeler:
Diderot- Aydınlanma- Ansiklopedi- İnanç- MateryalizmÖzet
Aydınlanma Çağı'nın hümanist ve Ansiklopedist düşünürü Diderot, Aydınlanma Çağı'nda ön plana çıkan bilimsel bilgiyi ve toplumsal dayanışma fikrini önemseyerek, halkın siyasal konulardaki belirleyiciliğinin Avrupa düzeyinde kabul edilmesini sağlamaya çalışarak, Fransız Devrimi'nin düşünsel temellerini atan önemli isimlerden biridir. Edebi yönü bağlamında bugün Romantizmin öncülerinden biri olarak öne çıkarılmış olsa da Diderot'nun en temel özelliği, toplumsal bazlı olarak inanç ve inanç odaklı yaklaşımları reddeden Aydınlanma'nın rasyonel fikirlerini temsil etmesidir. Ayrıca bir Ansiklopedist olarak Diderot, inanç odaklı yaklaşımlara yönelen politik eleştirel düşüncenin entelektüel mimarlarından biri olarak da öne çıkmaktadır. Bu nedenle bu çalışmanın temel amacı Diderot’nun inanca yönelik görüşlerini ve Aydınlanmanın onun düşünceleri üzerindeki etkisini açık bir şekilde ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmada konunun tarihsel ve kuramsal perspektifine uygun olarak bir sosyal bilim yöntemi olarak “derinlemesine içerik analizi yöntemi” kullanılmıştır. Metin; Aydınlanma, Ansiklopedi ve bir düşünür olarak Diderot ile Diderot’nun inanç odaklı düşüncelerini ve bu bağlamda ortaya koyduğu argümanları ele alan başlıklardan oluşturulmuştur. Çalışma, Diderot’nun inanç hakkındaki görüşleriyle birlikte, bu görüşlerinin ana kaynağı olan Aydınlanma düşüncesi çerçevesinde sınırlandırılmıştır. Bu çerçevede üzerinden metin, birincil ve ikincil kaynaklar kullanılarak konuya doğrudan ve dolaylı göndermelerle neden-sonuç ilişkisi içinde sunulmakta ve son olarak bir değerlendirme bölümüyle sonlandırılmaktadır.
Referanslar
Arslan, A. (1992). Aydınlanma. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 24–40.
Berlin, I. (1980). Concepts and categories (H. Hardy, Ed.). Oxford: Oxford University Press.
Bourg, D. (2003). Teknik (İ. Yerguz, Çev.). In P. Raynaud & S. Rials (Eds.), Siyaset felsefesi sözlüğü (pp. 858–862). İstanbul: İletişim Yayınları.
Carbasse, J.-M. (2003). Ceza hukuku (N. K. Sevil, Çev.). In P. Raynaud & S. Rials (Eds.), Siyaset felsefesi sözlüğü (pp. 149–154). İstanbul: İletişim Yayınları.
Cevizci, A. (2002). Aydınlanma felsefesi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Cevizci, A. (2003). Felsefe ansiklopedisi (Cilt 1). Ankara: Sistem Yayıncılık.
Cevizci, A. (2017). Aydınlanma felsefesi tarihi (Genişletilmiş 2. baskı). Ankara: Asa Kitapevi.
Comte-Sponville, A. (2003). Özdekçilik (N. K. Sevil, Çev.). In P. Raynaud & S. Rials (Eds.), Siyaset felsefesi sözlüğü (pp. 647–655). İstanbul: İletişim Yayınları.
Copleston, F. (2004). Aydınlanma: Fransız Aydınlanmasından Kant’a/Cilt: 6 Bölüm: 1 (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
Cresson, A. (1984). Diderot: Yaşamı, felsefesi, eserleri, seçmeler (A. Bezirci, Çev.). İstanbul: De Yayınları.
Çelik, F., Fidan, S., & Şahin, K. (n.d.). Aydınlanmanın Fransız düşüncesi içinde “katı liberal değerler” bağlamında ele alınmasında ansiklopedi ve ansiklopedistlerin yeri. Akademik Bakış Dergisi, 23, 9–18.
Demals, T., & Faccarello, G. (2016). French Enlightenment. In G. Faccarello & H. D. Kurz (Eds.), Handbook on the history of economic analysis (Vol. 2, pp. 1–4). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Diderot, D. (1984a). Rahibe (A. Cemgil, Çev.). İstanbul: Engin Yayınları.
Diderot, D. (1984b). Felsefe konuşmaları (A. Cemgil, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Diderot, D. (1998). Konuşmalar (Entretiens) (A. Cemgil, Çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Diderot, D., & D’Alembert, J. D. R. (2000). Ansiklopedi ya da bilimler, sanatlar ve zanaatlar açıklamalı sözlüğü (S. Hilav, Çev., 2. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Faccarello, G. (2003). Siyasi iktisat (N. K. Sevil, Çev.). In P. Raynaud & S. Rials (Eds.), Siyaset felsefesi sözlüğü (pp. 799–804). İstanbul: İletişim Yayınları.
Ferry, L., & Renault, A. (2015). Siyaset felsefesi (E. C. Gürcan & M. Erşen, Çev.). İstanbul: Dergâh Yayınları.
Goyard-Fabre, S. (2003). Aydınlanma (E. Ergun, Çev.). In P. Raynaud & S. Rials (Eds.), Siyaset felsefesi sözlüğü (pp. 126–138). İstanbul: İletişim Yayınları.
Güçlü, A., et al. (2003). Felsefe sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Hampson, N. (1991). Aydınlanma çağı (J. Parla, Çev.). İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Hançerlioğlu, O. (2000). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Honderich, T. (Ed.). (1995). The Oxford companion to philosophy. Oxford: Oxford University Press.
Kasımoğlu, A. (2024). Cumhuriyetçi ve liberal bağlamda Hobbes ve Rousseau’nun yurttaşlık yaklaşımları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 23(4), 1649–1662.
Lange, F. A. (1990). Materyalizmin tarihi ve günümüzdeki anlamının eleştirisi (A. Arslan, Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay & D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Miller, D., et al. (1994). Blackwell’in siyasal düşünce ansiklopedisi I (A–Z) (B. Paker & N. Kıraç, Çev.). Ankara: Ümit Yayıncılık.
Mooers, C. (2000). Burjuva Avrupa’nın kuruluşu (B. S. Şener, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
Moser, P. K. (Ed.). (2018). Epistemoloji (H. Y. Başdemir & N. Mehdiyev, Ed. & Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
Ogg, D. (1972). Europe of ancien régime: 1715–1783. London: Collins Clear-Type Press.
Perkins, A. (2013). Siyaset (M. Z. Çıraklı & Z. Tüysüz, Çev.). Ankara: Liman Kitapları.
Ruby, C. (2012). Siyaset felsefesine giriş (A. U. Kılıç, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Russell, B. (1983). Batı felsefesi tarihi (M. Sencer, Çev.). İstanbul: Say Kitap.
Sabine, G. (1969). Siyasal düşünceler tarihi II (A. Öktem, Çev.). Ankara: Sevinç Matbaası.
Sennett, R. (2000). Otorite (K. Durand, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tilly, C. (1995). Avrupa’da devrimler 1492–1992 (Ö. Arıkan, Çev.). İstanbul: Afa Yayıncılık.
Wright, G. (1981). France in modern times. New York: W. W. Norton & Company.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
