Duygusal Karar Verme Stili Ölçeğinin Geliştirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i2.252Anahtar Kelimeler:
Ortaokul öğrencileri, duygusal karar verme, duygusal karar verme stili, ölçek geliştirmeÖzet
Öz
Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin duygusal karar verme stilini ölçmeyi amaçlayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda ölçek 2022-2023 eğitim öğretim döneminde Kırşehir merkezde yer alan 7. ve 8. sınıf öğrencilerinden oluşan 476 kişilik bir örneklem grubuna uygulanmıştır. Araştırmada, ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri gerçekleştirilmiş, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri kullanılarak ölçeğin yapısal özellikleri değerlendirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonuçları, duygusal karar verme stili ölçeğinin “Hisler ile Karar Verme”, “Yönlendirici Karar Verme” ve “Sezgisel Karar Verme” olmak üzere üç faktörlü bir yapıya sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ise açımlayıcı faktör analizi ile gözlemlenen modelin farklı bir örneklem üzerinde test edilerek geçerli olduğunu doğrulamıştır. Öte yandan ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı ,83 olarak tespit edilmiş ve bu katsayı ölçeğin yüksek güvenilir bir yapıyı sergilediğini göstermiştir. Sonuç olarak geliştirilen duygusal karar verme stili ölçeği, duygusal karar vermeyi ölçmeyi amaçlayan araştırmalarda kullanılabileceği söylenebilir.
Referanslar
Adair, J. (2005). Etkili karar vermek (S. F. Güneş, Çev.). İstanbul: Babıali Kültür.
Adalar, H. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adayları için ekonomi dersine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD), 1(1), 20-34.
Avşar, F. (2007). Doğrulayıcı faktör analizi ve beck depresyon envanteri üzerine bir uygulama. Yüksek lisans tezi, Yıldız teknik üniversitesi, Fen bilimleri enstitüsü, İstanbul.
Aytaç, M. & Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 5(1), 14-22.
Baiocco, R., Laghi, F. & D'Alessio, M. (2009). Decision-making style among adolescents: Relationship with sensation seeking and locus of control. Journal of Adolescence, 32(4), 963-976.
Bakken, B. T., Johannessen, S., Søberg, D. & Ruud, M. (2007). The intuitive vs. analytic approach to real world problem solving: misperception of dynamics in military operations. In M. Cook, J. Noyes, Y. Masakowskı (Eds.). Decision making in complex environments (pp. 201-212) Ashgate.
Baron, J. (2004). Normative models of judgment and decision making. In D.J. Koehler & N. Harvey (Eds.) Blackwell handbook of judgment and decision making (pp. 19-36), Malden: Blackwell.
Betsch, T. (2008). The nature of intuition and its neglect in research on judgment and decision making. In H. Plessner, C. Betsch & T. Betsch (Eds.). Intuition in judgment and decision making (pp. 3-22). New York: Lawrence Erlbaum Associates.
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. London: The Guilford.
Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (4.Baskı). Ankara: Pegem.
Daft, R.L. (2003). Management (sixth edition). Ohio-USA: South-Western.
Duyan, V. & Gelbal, S. (2008). Barnett çocuk sevme ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 33(148), 40-48.
Erdoğan, K. H. (2019). Doğrulayıcı faktör analizi ve farklı veri setlerinde uygulanması. Yüksek lisans tezi. Isparta uygulamalı bilimler üniversitesi, Lisansüstü eğitim enstitüsü, Isparta.
Ersever, H. Ö. (1996). Karar verme becerileri kazandırma programının ve etkileşim grubu deneyiminin üniversite öğrencilerinin karar verme becerileri üzerindeki etkileri. Doktora tezi. Ankara üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü, Ankara.
Folino, D. F. (2003) Etkili karar verme atak yöneticinin rehberi 2 (E. S. Yarmalı, Çev.). İstanbul: Hayat.
Gökalp, A. & İnel, Y. (2021). Empati ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD), 5(1), 32-45.
Grünig, R. & Kühn, R. (2005). Successful decision-making. A systematic approach to complex problems. Berlin: Springer.
Güneş, G. & Kılcan, B. (2024). Ortaokul öğrencilerinin transhümanizm kavramına yönelik karar verme stillerinin incelenmesi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 8(3), 520-532.
Haddon, P. F. (1999). Mastering personal and ınterpersonal skills: key techniques for effective decision-making and personal success. Thorogood.
Hamilton, K., Shih, S. I. & Mohammed, S. (2016). The development and validation of the rational and intuitive decision styles scale. Journal of personality assessment, 98(5), 523-535.
Ho, R. (2006). Handbook of univariate and multivariate data analysis and interpretation with SPSS. London & New York: Chapman & Hall/CRC Taylor and Francis Group.
Hunt, R. G., Krzystofiak, F. J., Meindl, J. R. & Yousry, A. M. (1989). Cognitive style and decision making. Organizational behavior and human decision processes, 44(3), 436-453.
Kalaycı, Ş. (2018). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. (9. Baskı). Ankara: Dinamik.
Kaya, M. (2011). Doğrulayıcı faktör analizi ve schutte duygusal zekâ ölçeğine uygulaması Yüksek lisans tezi. Osmangazi üniversitesi, Fen bilimleri enstitüsü, Eskişehir.
Kayış, A. (2010). Güvenilirlik analizi (Reliability analysis). Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (401-419). Ankara: Asil.
Kılcan, T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
İme, Y., Soyer, M. K. & Keskinoğlu, M.Ş. (2020). Akılcı ve sezgisel karar verme stilleri ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 16, 5995-6013.
Johnson Jr, B. L. & Kruse, S. D. (2012). Decision making for educational leaders: Underexamined dimensions and issues. Albany State University of New York.
Nutt P.C. (1990). Strategic decision made by top executives and middle managers with data and process dominant style. Journal of Management Studies, 27(2), 73-194.
Özabacı, N. (2011). İlişki niteliği ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162), 159-167.
Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi-1: SPSS-MINITAB. Eskişehir: Nisan.
Özgüven, İ. E. (2011). Psikolojik testler. Ankara: PDREM.
Pekdoğan, S. (2015). Karar verme stilleri araştırmaları: 2009-2013 yılları arasındaki yüksek lisans tezlerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 4(34), 321-331.
Polat, Y. (2012). Faktör analizi yöntemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve hayvancılık denemesine uygulanışı. Doktora tezi. Çukurova üniversitesi, Fen bilimleri enstitüsü, Adana.
Scott, S.G. & Bruce, R.A. (1995) Decision-making style: The development and assessment of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55(2), 818-831.
Schumacker, R. E. (2006). Conducting specification searches with amos. Structural equation modeling: A Multidisciplinary Journal, 13(1), 118-129.
Smith, J. (2000). 30 dakikada doğru karar verme (E. S. Yarmalı, Çev.). İstanbul: Damla
Seçer, İ. (2021). SPSS ve lisrel ile pratik veri analizi. Analiz ve raporlaştırma. (4. Baskı). Ankara: Anı.
Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston, MA: Allyn and Bacon.
Taşdelen, A. (2001). Öğretmen adaylarının bazı psiko sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 40-52.
Tatlıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin karar vermede öz-saygı düzeyleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2),150-170.
Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. (5. Baskı). Ankara: Nobel.
Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis. Understanding concepts and applications. Washington, DC. American Psychological Association.
Türkmen, V. (2019). Ordinal verilerde doğrulayıcı faktör analizi: Sağlık alanında uygulanan bir ölçek üzerine uygulama. Yüksek lisans tezi. Ankara üniversitesi. Sağlık bilimleri enstitüsü, Ankara.
Weber, E. U. & Lindemann, P. G. (2008). From intuition to analysis: Making decisions with our head, our heart, or by the book. In H. Plessner, C. Betsch & T. Betsch (Eds.). Intuition in judgment and decision making (pp. 191-207). New York: Lawrence Erlbaum Associates.
Yemez, İ. (2016). Doğrulayıcı faktör analizi ile sosyal medya reklamlarına yönelik tutum ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi: Cumhuriyet üniversitesi İİBF’de bir uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(2), 97-118.
Yılmaz, V. (2004). Lisrel ile yapısal eşitlik modelleri: Tüketici şikayetlerine uygulanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 77-90.
Zeelenberg, M., Nelissen, R. & Pieters, R. (2008). Emotion, motivation and decision making: A feeling is for doing approach. In H. Plessner, C. Betsch & T. Betsch (Eds.). Intuition in judgment and decision making (pp. 173-189). New York: Lawrence Erlbaum Associates.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.