Ortaokul Öğrencilerinin Politik Okuryazarlık Becerisine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i4.256Anahtar Kelimeler:
Politik okuryazarlık- sosyal bilgiler- vatandaşlık eğitim- ortaokul öğrencileriÖzet
Politik okuryazarlık becerisi, günümüz dünyasında demokratik vatandaşlık eğitiminin önemli çalışma alanlarından birisi olarak öne çıkmaktadır. Fenomonolojik araştırma deseninde gerçekleştirilen bu çalışmada katılımcı öğrencilerin politik konulara ilişkin görüşleri araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubu 8. sınıf düzeyinde 5 öğrenci, 7. sınıf düzeyinde 4 öğrenci, 6 ve 5. sınıf düzeyinde ikişer öğrenci olmak üzere toplam 13 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin analizi fenomenolojik analiz basamaklarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre katılımcı görüşlerinin özünü ve yapısını oluşturan yedi temaya ulaşılmıştır. Bu temalar “Devlet Yönetimini Anlama ve Değerlendirme, Seçimlerin ve Politik Katılımın Önemini Kavrama, Politik Olayları ve Gelişmeleri Takip Etme, Farklı Görüşleri Anlama ve Saygı Duyma, Politik Konular ve Olaylar Karşısında Tutum Geliştirme, Politik Olayları Anlamak İçin Medya Araçlarını Kullanma, Politik Konularda Düşünceleri Özgürce İfade Etme” olarak belirlenmiştir. Veriler, doğrudan katılımcı ifadeleriyle desteklenerek betimsel bir yaklaşımla analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları ortaokul düzeyinde eğitimlerine devam eden öğrencilerin devlet yönetimi, seçimler, temel hak ve özgürlükler, politik katılım, ülke içindeki ve dünyadaki gelişmeler gibi konular hakkında temel düzeyde de olsa bilgi sahibi olduklarını göstermektedir. Yapılan bu çalışmanın ortaokul düzeyinde gerçekleştirilen politik okuryazarlık çalışmalarına katkı yapması beklenmektedir.
Referanslar
Akçay, G. (2023). “Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile politik okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkisi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
Akhan, O. (2011). “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politika bilimine yönelik eğilimlerinin belirlenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Aslan, H. M. (2019). “İlköğretim anabilimdalı ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin politik okuryazarlık becerilerinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniversitesi, Kars.
Avcı, R. C. (2022). “Sosyal bilgiler öğretiminde politik okuryazarlık becerisinin yeri ve bu beceriye yönelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
Avcı, R. C., & Geçit, Y. (2022). Sosyal bilgiler öğretiminde politik okuryazarlık becerisinin yeri ve bu beceriye yönelik sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 290–313. https://doi.org/10.34086/rteusbe.1210548
Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Berber, H. S. (2019). “Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının okuryazarlıklar bakımından incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bozduman, M. A. (2020). Geçmişten günümüze siyasi liderliğin teorik olarak gelişimi. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 261–283.
Cassel, C. A., & Lo, C. C. (1997). Theories of political literacy. Political Behavior, 19(4), 317–335. https://doi.org/10.1023/A:1024895721905
Cender, G., & Kuş, Z. (2024). Gençlerin dijital ortamlarda siyasal katılımları. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 9(2), 117–146.
Çetin, H., & Demirel, B. (2023). Üniversite öğrencilerinin göçmenlere yönelik tutumları: Kırıkkale Üniversitesi örneği. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 6(10), 1314–1328. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1316
Çınar, M. (2019). “Coğrafya lisans öğrencilerinin politik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Crick, B., & Porter, A. (1978). The political education and political literacy. Longman.
Cohen, L., & Manion, L. (1994). Research methods in education (4th ed.). London: Routledge.
Dağ, N., & Koçer, M. (2019). Türkiye’de politik okuryazarlık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2150–2175. https://doi.org/10.26466/opus.567352
Demir, A. G. (2019). “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
Doğanay, A., Çuhadar, A., & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 213–246.
Dönmez, T., & Yel, S. (2022). Sosyal bilgiler dersinde güncel olay kullanımına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 501–514. https://doi.org/10.46778/goputeb.1104585
Faiz, M. (2016). “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının siyaset okuryazarlık durumları”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Faiz, M., & Dönmez, C. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeyleri. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(2/17), 475–501. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.136
Fyfe, I. (2007). Hidden in the curriculum: Political literacy and education for citizenship in Australia. Melbourne Journal of Politics, 32, 110–135.
Hogg, M., & Vaughan, G. (2006). Sosyal psikoloji (İ. Yıldız & A. Gelmez, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Giorgi, A. (2009). The descriptive phenomenological method in psychology: A modified Husserlian approach. Pittsburgh, PA: Duquesne University Press.
Gökcan, Ö. (n.d.). Machiavelli ve Nizamülmülk’te devlet yönetimi: Hükümdar (prens) ve siyasetname üzerine karşılaştırmalı bir analiz. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 25–47.
Günteke, B. N. (2022). “İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin politik okuryazarlık ve sosyal katılım becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Gürel, D., & Demir, F. B. (2022). Bir yurttaşlık boyutu olarak politik okuryazarlık açısından Türkiye’de sosyal bilgiler dersi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 8(64), 1777–1789. https://doi.org/10.29228/SMRYJ.64031
İbn Abdirabbih. (2021). Hükümdar ve siyaset kitabı. İstanbul: Kapra Yayıncılık.
İnan, S. (2021). Siyaset okuryazarlığı: Yöneten birey olmak ve okullarda siyaset eğitimi mümkün mü? İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Işık, G. (2022). “Ortaokul öğrencilerinin politik okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı.
Kara, H., & Tangülü, Z. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında hukuk ve politik okuryazarlığı üzerine bir durum incelemesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi (ADEDER), 2(1), 1–28.
Karasu Avcı, E., & İbret, B. Ü. (2018). Toplumsal kimliğin oluşumunda sosyal bilgiler dersinin rolünün incelenmesi: Sosyal bilgiler öğretim programları (1968, 1998, 2005). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 336–376. https://doi.org/10.14520/adyusbd.384963
Kaya, B. (2013). “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Keskin, Y., & Keskin, S. C. (2014). İlkokul (ilköğretim) sosyal bilgiler programlarında milli bilinç ve barış değerinin tarihsel serüveni. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 51–86. https://doi.org/10.20296/TSAD.56428
Kuş, Z. (2013). Politik okuryazarlık ve aktif vatandaşlık. In E. Gençtürk & K. Karatekin (Eds.), Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar (1. baskı, pp. 208–229). Ankara: Pegem Akademi.
Kuş, Z. (2019). Politik okuryazarlık. In B. Aksoy, B. Kılcan, & B. Akbaba (Eds.), Sosyal bilgilerde beceri eğitimi (pp. 445–466). Ankara: Pegem Akademi.
Kuş, Z., & Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 12(3), 464–483.
Nizamülmülk. (2017). Siyasetname. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Özdemir, A., & İlhan, A. (2021). Beyin göçü: Öğrencileri yurt dışı eğitime yönlendiren sebepler bağlamında nitel bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1159–1186. https://doi.org/10.46928/iticusbe.804014
Özdemir, S. (2022). “Sosyal bilgiler öğretmenlerinin politik okuryazarlık becerisinin geliştirilmesine ilişkin görüşleri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Eds., 2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Pelenk Özel, A., & Ağca, A. T. (2022). Siyasal katılım: Y ve Z kuşakları üzerine ampirik bir araştırma. 5th International European Conference on Interdisciplinary Scientific Research, 7(1), 397–414. https://doi.org/10.2/JQUERY.MIN.JS
Şan, S. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık eğitimi odaklı politik okuryazarlığının geliştirilmesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Selanik Ay, T., & Yavuz, Ü. (2016). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerini kazandırmaya yönelik gerçekleştirdikleri uygulamalar. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(2), 31–63.
Tarhan, Ö. (2015). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649–669.
Tarhan, Ö. (2019). “Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri ve temel siyaset bilimine ilişkin görüşleri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Tarhan, Ö. (2020). Ortaokul öğrencilerinin siyaset okuryazarlık düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(6), 2243–2256. https://doi.org/10.24106/kefdergi.833502
Titchen, A., & Hobson, D. (2005). Phenomenology. In B. Somekh & C. Lewin (Eds.), Research methods in the social sciences (pp. 121–130). London: SAGE Publications.
Uyğur, A. (2022). “Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretimindeki politika bilimine yönelik görüşleri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Yavaş, M. (2021). “Ortaokul öğrencilerinin politik okuryazarlık kavramlarına ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KIT) aracılığıyla incelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
