Examining Preservice Teachers’ Critical Thinking Dispositions in Terms of Various Variables
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i3.255Keywords:
Preservice teacher, critical thinking, dispositionAbstract
This study aims to examine the critical thinking disposition levels of preservice teachers, who bear significant responsibilities in cultivating qualified individuals capable of adapting to social life and the changing era, during their pre-service period, in terms of various variables. For this purpose, the survey method, a quantitative research method, was employed in the study. The sample consisted of 476 preservice teachers studying at different departments of the faculty of education at a public university in the spring semester of the 2024-2025 academic year, selected using the convenience sampling method. Critical Thinking Disposition (CTD) scale, developed by Semerci (2016), was utilized as the data collection tool. The scale consists of 49 items and is structured under five factors: metacognition, flexibility, systematicity, perseverance, and open-mindedness. Additionally, the reliability of the scale was calculated as Cronbach’s alpha = 0.963. The data obtained in the study were analyzed using the SPSS 25.00 software package. When the results of the study were evaluated overall, it was concluded that the critical thinking dispositions of the preservice teachers varied according to department, academic GPA, and their frequency of reading books. At the same time, there was no significant difference based on gender, grade level, or community membership variables.
References
Alghamdi, A. K. H., & Hassan, N. A. S. (2016). The effectiveness of the Mawhiba program for the development of critical thinking skills among gifted female students at the secondary levels. Journal of Education, Society and Behavioural Science, 14(2), 1-13. Doi: 10.9734/BJESBS/2016/20367
Arslan, R., Gülveren, H. ve Aydın, E. (2014). A research on critical thinking tendencies and factors that affectcritical thinking of higher education students. International Journal of Business and Management, 9(5), 43- 59.
Avaroğuları, K.A. ve Şaman, B. (2020).Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğrenme sitilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 53,411-434.
Aybek, B. (2007). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 43-60.
Azız, F. A., & Halım L. (2020). Concept mapping plays important roles on students’ critical thinking skills in science. The Eurasia Proceedings of Educational and Social Sciences, 17, 1-9.
Bayrak, B. (2024). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 8(26), 439-456. Doi: 10.9761/JASSS2261
Beşoluk, Ş., & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 679-693.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.A., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. Baskı). Pegem Akademi.
Can, Ş. ve Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri. NWSA Education Sciences, 10(2), 66-83.
Çatalbaş, G., & Sarıtaş, E. (2022). Beceri temelli bir düşünme programı uygulamasının sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri ve eğilimlerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (54), 328-356. https://doi.org/10.9779/pauefd.972466
Danday, B. A. (2023). Fostering critical thinking among pre-service teachers through a multiple representation-based collaborative pedagogical approach. Brain, decision making and mental health. New York: Springer.
Ekinci, Ö., & Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 816-827.
Fraenkel, J., & Wallen, N. (2006). How to design and evaluate research in education (6th Ed.). Mcgraw-Hill International Edition.
Gedik, H. (2013). Social studies teacher candidates’ critical thinking skills. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 93, 1020-1024
Ghaemi, F., & Mirsaed, S.J.G. (2017). The impact inquiry based learning approach on critical thinking skill of EFL students. EFL Journal, 2(2), 89-102. Doi:10.21462/eflj.v2i2.38
Gökay, T. (2020). Eğitim fakültesindeki öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Gökkuş, İ., & Delican, B. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(1), 45-62.
Hasan, R., Lukitasari, M., Utami, S., & Anizar, A. (2019). The activeness, critical, and creative thinking skills of students in the lesson study-based inquiry and cooperative learning. JPBI (Jurnal Pendidikan Biologi Indonesia), 5(1), 77-84. Doi: https://doi.org/10.22219/jpbi.v5i1.7328
Hayırsever, F., & Oğuz, E. (2017). Öğretmen adaylarının eğitim inançlarının eleştirel düşünme eğilimlerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 757-778. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.30227-326596
Hunaepi, Firdaus, L., Samsuri, T., Susantini, E., & Raharjo. (2020). Biology prospective teachers’ critical thinking disposition and critical thinking skills of IKIP Mataram. Journal of Physics: Conference Series, 5, 1-5. Doi: 10.1088/1742-6596/1464/1/012031
Irwanto, I. (2023). Improving preservice chemistry teachers’ critical thinking and science process skills using research-oriented collaborative inquiry learning. JOTSE, 13(1), 23-35. https://doi.org/10.3926/jotse.1796
Kırmızı, F. S., Fenli, A., & Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 3(1), 354-367. https://doi.org/10.7884/teke.267
Koçak, B., Kurtlu, Y., Ulaş, H., & Epçaçan, C. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme düzeyleri ve okumaya yönelik tutumları arasındaki ilişki. Ekev Akademi Dergisi, 12, 211-228.
Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.
Kurtuluş, F. (2021). Eleştirel çokkültürlü eğitimin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerisi, eğilimi ve çokkültürlü yeterliklerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kuvaç, M., & Koc, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59. https://doi.org/10.19128/turje.181081
Leventoğlu, E. (2024). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler doğrultusunda incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Marlina, L., Meiwandari, M., Sriyanti, I. & Jauhari, J. (2021). Developing student worksheet of natural science for the eighth-grade junior high school students based on critical thinking skills. In Journal of Physics: Conference Series, 1796(1), 012089. Doi:10.1088/1742-6596/1796/1/012089
Mete, H. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri üzerine yordayıcı bir çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Michelot, F., Béland, S., & Poellhuber, B. (2022). A transnational comparative study of preservice teachers’ critical thinking skills and metaliteracy self-efficacy. Higher Education, Skills and Work-Based Learning, 12(5), 866-883. Doi:10.1108/HESWBL-10-2021-0191
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara. Erişim Adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=1264
Narin, N., & Aybek, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 336-350
Ngao, A. I., & Chunga, J. O. (2022). Determining the role of teacher educators in developing critical thinking to preservice teachers. Asian Journal of Education and Social Studies, 30(1), 8-18. Doi: 10.9734/ajess/2022/v30i130710
Ocak, G., Eğmir, E., & Ocak, İ. (2016). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 63-91. https://doi.org/10.17556/jef.27258
Öztürk, B. (2023). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 204-219.
Piji Küçük, D., & Uzun, Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14(1), 327-345.
Prayogi, S., & Verawati, N. N. (2020). The effect of conflict cognitive strategy in inquiry-based learning on preservice teachers’ critical thinking ability. Journal of Educational, Cultural and Psychological Studies, (21), 27-41. Doi:10.7358/ecps-2020-021-pray
Qing, Z., Jing, G., & Yan, W. (2010). Promoting preservice teachers’ critical thinking skills by inquiry-based chemical experiment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 4597-4603. Doi: 10.1016/j.sbspro.2010.03.737
Rofiah, N. H., Barida, M., Widyastuti, D. A., Hartanto, D., Handayani, T., Saputra, W. N. E., & Handaka, I. B. (2022). Critical thinking ability among gifted and slow learner students in higher education. What is the recommended learning model?. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 13(2), 26-30.
Sarıgöz, O. (2014). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi, 41(2014).
Semerci, N. (2010). Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi üniversitelerinde okuyan öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Education Sciences, 5(3), 858867.
Semerci, N. (2016). Eleştirel Düşünme Eğilimi (EDE) Ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik revize çalışması. Turkish Studies, 11(9), 725-740. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9573
Suryadi, D., & Fatimah, S. (2021). Investigation of Watson-Glaser critical thinking skills of junior high school students in solving mathematical problems. In Journal of Physics: Conference Series (1806, 1). IOP Publishing.
Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Journal World Of Turks, 1(2), 69-89.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th Ed.). Boston: Pearson.
Tang, T., Vezzani, V. & Eriksson, V. (2020). Developing critical thinking, collective creativity skills and problem solving through playful design jams. Thinking Skills and Creativity, 37(2020), 1-24. Doi:10.1016/j.tsc.2020.100696
Tartuk, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme ve empati kurma eğilimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Tekin, N., Aslan, O., & Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 23-50.
Thomas, D. (2020). Social media addiction, critical thinking and achievement emotions among efl students in thailand. Asia Pacific Journal of Educators and Education, 157–171. Doi:10.21315/apjee2020.35.1.9
Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215- 234.
Uluçınar, U. (2021). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik değerlerini yordama düzeyi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
Yıldız, K., & Yılmaz, B. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme ve yanal düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 335-353. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.52925-578949
Yılmaz, A. (2021). The effect of technology ıntegration in education on prospective teachers' critical and creative thinking, multidimensional 21st century skills and academic achievements. Participatory Educational Research, 8(2), 163-199. https://doi.org/10.17275/per.21.35.8.2
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of Anatolian Cultural Research
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
