Define Adası Hikâye Kitabının Coğrafi Kavramlar Açısından İncelenmesi (Examination of the Treasure Island Story Book in Terms of Geographical Concepts)
Anahtar Kelimeler:
Çocuk edebiyatı- hikâye- Define Adası- coğrafi kavramÖzet
Tüm disiplinlerde olduğu gibi coğrafyanın temelini de benzer olgu, olay ve süreçleri kategorize etmede kullanılan kavramlar oluşturmaktadır. Çocukların yaşadıkları dünyayı anlayabilmeleri ve anlamlandırabilmeleri için erken yaşlarda, dünyaya ilişkin bilgiler içeren ve bireyde keşfetme isteği oluşturan öğrenme yaşantıları oluşturulmalıdır. Çocukların okudukları hikâye kitapları da onlara farklı yaşamlara yönelik öğrenme yaşantıları sunan araçlardan biridir. Hikâyeler tema olarak doğadan ve insandan uzak olamayacağı için belli bir coğrafya ve coğrafi bilgiden de ayrı düşünülemez. Bu çalışmanın amacı, Define Adası hikâye kitabında yer alan coğrafi kavramları belirleyerek sınıflandırmaktır. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını Türkçeye Sevda Dursun tarafından çevrilen, Robert L. Stevenson’un “Define Adası” adlı hikâye kitabı oluşturmaktadır. Veri analizi sürecinde, hikâye kitabındaki coğrafi kavramlar belirlenmiş ve belirli özelliklerine göre kategorize edilmiştir. Kavramlar, belirlenen kategoriler dâhilinde yüzde ve frekanslarına göre tablolaştırılmıştır. Analiz sonucunda, “fiziki coğrafya” ve “beşerî ve ekonomik coğrafya” olmak üzere iki temel kategori ve bu kategoriler içinde yer alan toplam 67 coğrafi kavram belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, kitapta en fazla fiziki coğrafyaya kategorisinde coğrafi kavram olduğu tespit edilmiştir. En sık tekrar eden coğrafi kavramlar; gemi, ada, gece, deniz, tepe ve ağaç kavramlarıdır. Coğrafi kavramların öğretimi açısından hikâye kitaplarındaki kavramlar göz önünde bulundurulduğunda, hikâyelerin kavram öğretiminde kullanılması önerilebilir.
Referanslar
Akengin, H., & Süer, S. (2011). Coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi üzerine deneysel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 26-48.
Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, (12), 77-96.
Aksoy, E. (2014). İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin veli, öğretmen ve öğrenci görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, Bolu.
Alpaslan, O. & Gökhan, A. (2013). Öğrencilerin ilköğretim 100 temel eseri okuma durumu. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 307-328.
Avcı, G. (2015). Altıncı sınıflarda sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgılarının belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, İzmir.
Ayas, A. (2010). Kavram öğretimi. S. Çepni (Editör), Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi İçinde (ss. 99-125), Ankara: Pegem Akademi.
Butts, D. (1995). The beginnings of victorianism, P. Hunt (Ed.), Children’s literature, Oxford: Oxford University.
Demirkaya, H. & Karacan, H. (2016). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki bazı coğrafi kavramları anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 2(2), 38-57.
Demirkol, N. (2008). İngiliz roman geleneğinde çocuk edebiyatının gelişimi: Arketipçi eleştiri kuramına göre Alice Harikalar Diyarında, Define Adası, Orman Kitabı eserlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı İngiliz Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
Doğanay, A. (2005). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Editör), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi İçinde (ss.255-286 ). Ankara: Pegem Akademi.
Doğar, Ç. & Başıbüyük, A. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin hava ve iklim olaylarını anlama düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (2), 347-358.
Dündar, N. & Maden, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin ve velilerinin okudukları çocuk kitapları üzerine bir araştırma. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(1), 39-48. DOI: https://doi.org/10.34137/jilses.612112.
Forster, N. (1994). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Eds.), Qualitative methods in organizational research: a practical guide.
Geçit, Y. (2010). 9. sınıf öğrencilerinin coğrafya müfredatı Türkiye öğrenme alanı içindeki bazı kavramları anlama düzeyleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 134-149.
Güner, İ. (2018). Coğrafyanın gelişimi. H. Yazıcı ve N. Koca (Editörler), Genel coğrafya İçinde (ss. 21-34), (9. Baskı), Anakara: Pegem Akademi.
Jalongo, M. R. (1993). Young children and picture books. NAEYC: Literature from Infancy to Six.
Kayacan, Z. (2010). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin coğrafi koordinatlarla ilgili kavram yanılgıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı, Balıkesir.
Merriam, S. B. (2013). Qualitative research: A guide to design and ımplementation. S. Turan (Çev.). Ankara: Nobel.
Meydan, A. (2018). Coğrafya nedir?. H. Yazıcı ve N. Koca (Editörler), Genel coğrafya İçinde (ss. 1-20), (9. Baskı), Anakara: Pegem Akademi.
Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
Öztürk-Demirbaş, Ç. (2021). Coğrafya öğretiminde edebi metinlerin kullanımı. E. Artvinli ve
Y. Değirmenci (Editörler), Uygulama örnekleriyle coğrafya eğitiminde yeni yaklaşımlar-II İçinde (ss. 99-123), Anakara: Nobel.
Paykoç, F. (1991). Tarih öğretimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.
Pınar, A. & Akdağ, H. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iklim, rüzgâr, sıcaklık, yağış, erozyon, ekoloji ve harita kavramlarını anlama düzeyi. İlköğretim Online, 11(2), 530-542.
Sever, R., Budak, F. M. & Yalçınkaya, E. (2009). Coğrafya eğitiminde kavram haritalarının önemi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 19-32.
Sever, S. (2007). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök.
Solmaz, F. & Kaymak, F. (2012). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin sel kavramıyla ilgili kavram yanılgıları. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(2), 137-147.
Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 67-84.
Türk Dil Kurumu [TDK], (2022). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden, 20.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
Üçışık, S. & Demirci, A. (2002). 21. yüzyılda çağdaş coğrafya bilimi ve temel unsurları. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 118-133.
Ülgen, G. (1998). Eğitim psikolojisinde kavram geliştirme uygulama ve kuramlar. Ankara: Özkan.
Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme (kuramlar ve uygulamalar). (4.Baskı), Ankara: Nobel. Ünal, Ç. (2008). Öğrenme-öğretme kuramları ve coğrafya eğitimine yansımaları. Erzurum: Eser.
Wach, E., Ward, R. & Jacimovic, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. Institute of Development Studies. http://www.ids.ac.uk/publication/learn ing-about- qualitative-documet-analysis.
Yalçın, A. & Aytaş, G. (2003). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıllar, B. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin coğrafya kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı, Erzurum.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
