Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Uyuşturucu Madde Kavramına İlişkin Algıları (The Perceptions of Social Studies Teacher Candidates on the Concept of Drugs)
Anahtar Kelimeler:
Sosyal bilgiler- öğretmen adayları- uyuşturucu madde- metafor- nitel araştırmaÖzet
Bu araştırma, Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının uyuşturucu madde kavramını nasıl algılandıklarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda; Öğretmen adaylarının ilgili kavrama ilişkin geliştirdikleri metaforlar, çizdikleri resim/karikatürler incelenmiştir. Nitel araştırma deseninde tarama modelinde gerçekleştirilmiş olan araştırmada, üçgenleme şeklinde veri toplamaya uygun olarak nitelendirilen nitel araştırma teknikleri (mecazlar yoluyla veri toplama ve doküman analizi) birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılı güz döneminde Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören 189 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Katılımcılardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın geçerliği ve güvenirliği için, araştırmada ulaşılan kavramsal kategorilerin bünyesinde yer alan metaforların, söz konusu kavramsal kategorileri temsil edip etmediğini belirlemek amacıyla uzman görüşüne başvurulmuştur. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından incelenerek, öğrenciler tarafından ilgili kavrama ilişkin oluşturdukları metaforlar, gerekçeleri ve o gerekçeye ve kavrama uygun olarak çizdikleri resim/karikatürler alan uzmanı ile gözden geçirilmiş ve benzer resim/karikatür çizenler, farklı resim/karikatür çizenler ve hiç resim/karikatür çizmeyenler sınıflandırılmıştır. Katılımcılar tarafından 189 metafor geliştirilmiştir. Bu metafor formlarının ayıklama, derleme ve geçerli kabul edilme sonrasında 139 tanesi geçerli kabul edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, katılımcıların çoğunluğunun uyuşturucu madde kavramını “kurtulması zor bir çaresizlik”,” tahribat yaratan ve zarar veren”, “kısa süreli etkisi ile geçici mutluluk veren” ve “bağımlılıktan kaynaklı istem dışı hareket etme” şeklinde algıladıkları görülmektedir.
Referanslar
Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve uygulamada eğitim bilimler dergisi, 10 (3): 1313-1322.
Bacanlı, H. (2004). Gelişim ve öğrenme. Ankara: nobel yayınları.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: pegem Yayınları.
Çağlagan, H. (2015). Güzellikler içinde sunulan zehir bonsai. Ankara: biyografi net yayınları.
Çalı, H.H. (2012). Türkiye’de kentsel mekânda mağdursuz suç örneği olarak uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanma. Atatürk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 16 (1), 37- 56.
Çepni, O. (2013). Sosyal bilgiler öğretimi programında yer alan coğrafi kavramlara ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi üniversitesi, Ankara.
Çetin, T., Kılcan., B., Güneş, C. and Çepni, O. (2015). Examining secondary school students’ perceptions of the concept of migration: a qualitative study. International journal of education, 7 (3), 97-120.
Dayi, A. (2013). Eskişehir Osmangazi üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanım yaygınlığı. Yayınlanmamış uzmanlık tezi, Eskişehir Osmangazi üniversitesi, Eskişehir.
Erdamar, G. ve Kurupınar, A. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Afyon Kocatepe üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 16 (1), 65-84.
Ersoy, A. (2010). İlköğretimde değer kazanımlarının incelenmesinde karikatür kullanımı: dayanışma değeri örneği. Ondokuz mayıs üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 29 (2), 79- 104.
Ersoy, A. F. ve Türkkan, B. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Çizdikleri Karikatürlere Yansıttıkları Sosyal Ve Çevresel Sorunların İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35 (156), 96- 109.
Forceville, C. (2002). Pictorial metaphor in advertising. Routledge.
Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Gökler, R. ve Koçak, R. (2008). Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Sosyal bilimler araştırmaları dergisi. 1, 89-104.
Guion, L. A. (2002). Triangulation: establishing the validity of qualitative studies. https://sites.duke.edu/niou/files/2014/07/W13-Guion-2002-triangulation-establishing- the-validity-of-qualitative-research.pdf, adresinden 15 Mart 2017 tarihinde edinilmiştir.
Güler, A. (2008). Ege üniversitesi hazırlık sınıfı öğrencilerinde tütün, alkol, madde kullanımı ve sosyo-ekonomik düzey etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege üniversitesi sağlık bilimleri enstitüsü, İzmir.
Güven, B. ve Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluşturma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Education Journal, 17 (2), 503-512.
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel. Kasatura, İ. (1998). Gençlik ve Bağımlılık, İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kılcan, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2010). Metaforlar, hayat, anlam ve dil (Çev. G.Y. Demir). İstanbul: paradigma yayınları.
Levine, P.M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa delta pi record, 41 (4), 172- 175.
Miles, M.B. and Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand oaks, CA: SAGE.
Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. AKÜ sosyal bilimler dergisi, 8 (2), 293-310.
Ögel, K. (2009). 99 Sayfada Uyuşturucu ve Gençlik. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Ögel, K. Önal, A.ve Kulkara, N.S. (2014). Gençlik dönemi ve sorunları. İstanbul: psyche yayıncılık.
Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavramına yönelik metafor durumları. Kırşehir eğitim fakültesi dergisi, 8 (2), 55-69.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Turkish journal of educational sciences, 2 (2), 131-155.
Saban, A. (2008). İlköğretim “I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7 (2), 421-455.
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk eğitim bilimleri dergisi, 7 (2), 281-326.
Strauss, A. and Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research (Vol. 15). Newbury Park, CA: SAGE.
Ulusoy, K. (2017). Tarih öğretmenlerinin madde bağımlılığı ve medya bağımlılığı ile ilgili düşünceleri. Kastamonu eğitim dergisi, 25 (1), 385-400.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (2. baskı).
Ankara: Seçkin yayıncılık.
Yılmaz, D. ve Türkkahraman, M. (2014). Önleme çalışmalarında Antalya ili lise ve üniversite öğrencilerinde madde kullanımının ve risk etkenlerinin incelenmesi. Journal of educational sciences, 2 (3), 1-20.
Yob, I. M. (2003). Thinking Constructively With Metaphors. Studies in philosophy and education, 22, 127-138.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
