Salda Gölü Havzası’nda İklim Koşullarındaki Değişikliğin Etkilerinin Belirlenmesi (Determination of Climatic Conditions Changes Impacts on Lake Salda Basin)
Anahtar Kelimeler:
İklim değişikliği- Salda Gölü- Mann Kendall Sıra Korelasyon Testi- uzaktan algılama- mekânsal analizÖzet
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de önemli biyoçeşitlilik alanı olarak kabul edilen ve hassas bir ekosisteme sahip sulak alan olan Salda Gölü Havzası’nda iklim koşullarındaki değişikliğin etkilerinin belirlenmesidir. Çalışma alanı olan Salda Gölü Türkiye’nin güneybatısında, Göller Yöresi’nde yer almaktadır. İklim koşullarındaki değişikliğin göl havzası üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak için a.) Burdur, Tefenni ve Acıpayam meteoroloji istasyonlarının 1970- 2019 yıllarına ait yıllık ortalama sıcaklık ve yıllık toplam yağış verilerine Doğrusal Trend ve Mann Kendall Sıra Korelasyon Testi b.) Alan değişimini belirlemeye yönelik 1972 yılı Eylül ayı Landsat ERTS-1, 1984 yılı Landsat 5 TM, 1990 yılı Landsat 5 TM, 2000 yılı Landsat 7 ETM+, 2010 yılı Landsat 5 TM, ve 2019 yılı Ekim aylarına ait Landsat 8 OLI uydu görüntüleri kullanılarak coğrafi bilgi sistemleri ile mekânsal analizler c.) Uzun yıllar yıllık ortalama ve Ekim ayı göl seviyesi verileri kullanılarak göl seviyesinin değişim grafiği oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre; 50 yıllık periyod boyunca yıllık ortalama sıcaklıklarda istatistiksel olarak α=0.05 anlamlılık seviyesinde artış eğilimi ve u(t) ve u´(t) değerlerinin kesiştiği 2000’li yıllardan sonra sıcaklık eğilimlerinde artan yönde bir değişiklik tespit edilirken, yıllık toplam yağış tutarlarında istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç tespit edilememiştir. CBS ile mekânsal analiz sonucunda 1972- 2019 yılları arasında göl yüzey alanında % 4,6 oranında küçülme meydana geldiği gözlemlenmiştir. İklim verilerinin ve uydu görüntülerinin istatistiksel analizi ve arazi çalışmaları sonucunda Göller Yöresi’nde yer alan birçok göl gibi Salda Gölü’nün de iklim değişikliği tehlikesiyle karşı karşıya olduğu tespit edilmiştir.
Referanslar
Baylan, K. & Ustaoğlu, B. (2020). Emberger biyoiklim sınıflandırmasına göre Türkiye’de Akdeniz biyoiklim katlarının ve alt tiplerinin dağılışı. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(3), 158-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ucbad/issue/54856/746927
Braithwaite, C. & Zedef, V. (1994). Living hydromagnesite stromatolites in Turkey. Journal of Sedimentary Geology, 1-2(1-5). https://doi.org/10.1016/0037-0738(94)90051-5
Braithwaite, C.J.R. & Zedef, V. (1995). Hydromagnesite stromatolites and sediments in an alkaline lake, Salda Lake Turkey. Journal Sedimentary Research, (5), 991-1002.
Çaldırak, H., Kurtuluş, B., Canoğlu, C. M. & Tunca, E. (2017). Assessment of heavy metal contamination and accumulation patterns ın the coastal and deep sediments of lake Salda, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 25(12), 8047-8061.
Çetin, B. (2002). Salda Gölü Havzası’nın fiziki coğrafyası (physical geography of Salda Lake Basin). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, Türkiye.
Danladia, I. & Ön, S. (2015). Solar forcing of climate change during the last millennium: Lake Salda (Burdur, Turkey) sediment records. 2nd Coastal and Marine Geology Symposium and IODP-ECORD Meeting. İstanbul, Türkiye
Delju, H. A., Ceylan, A., Piguet, E. & Rebetez, M. (2012). Observed climate variability and change in Urmia Lake Basin, Iran. Journal of Theory Apply Climatoly, (1-2), 285-296. DOI: 10.1007/s00704-012-0651-9
DKMP, (2013). Sulak alanlar. Erişim Tarihi: 1 Mayıs 2020, https://www.saldagolu.com/wp- content/uploads/Belgeler/Sulak_Alanlar_Kitabi_SaldaGoluCom.pdf.
Doulgeris, C. P. & Kapsomenakis, J. (2016). Impacts of climate change on the hydrology of two natura 2000 sites in Northern Greece. Journal of Regional Environmental Change, (16), 1941-1950. DOI: 10.1007 / s10113-015-0857-3.
Fural, Ş., Cürebal. İ. & İnan, F. (2019). Elmalı’da (Antalya) yağışın tetiklediği sel taşkın ve çamur akıntısı. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (3), 49-61. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jader/issue/49634/633790
IPCC, (2014). Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Core Writing Team, R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)]. 15 Eylül 2020, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/SYR_AR5_FINAL_full.pdf
İkiel, C. & Ustaoğlu, B. (2011). Sakarya deltasının doğu kesiminde kıyı çizgisi değişiminin coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleriyle analizi. İçinde Ed. D. Ekinci, Fiziki Coğrafya Araştırmaları, Sistematik ve Bölgesel (s. 483-492). İçinde İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu Yayınları No:5.
Kale, M., Ataol, M. & Erkal, T. (2018). Eber ve Akşehir göllerinde 1990-2016 yılları arasında gerçekleşen alansal değişimler. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu içinde (s.859-872). Ankara.
Kantarcı, M. (2009). Isınma – kuraklaşma sürecinin göller bölgesindeki durumu ve etkileri üzerine ekolojik bir değerlendirme. Turkish Journal of Forestry, 9 (2) , 1-34 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjf/issue/20891/224298
Kazancı, N. Girgin, S. & Dügel, M. (2004). On the limnology of Salda Lake, a large and deep soda lake in Southwestern Turkey: future management proposals. Journal of Aquatic Conservation Marine and Freshwater Ecosystems, 14(2), 151-162. DOI: 10.1002 / aqc.609
Kazancı, N., Girgin, S. & Dügel, M. (2008) Climate change impacts on lake Bafa in mediterranean climate region in Turkey. Conference: BALWOIS içinde (ss.1-6), Ohri.
NASA. (2020). Jez like Mars. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020, https://earthobservatory.nasa.gov/images/147041/jez-like-mars.
Orhan, O. (2014, Temmuz 23). Konya Kapalı Havzası'nda uzaktan algılama ve cbs teknolojileri ile iklim değişikliği ve kuraklık analizi. (Yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray, Türkiye
OSİB. (2013). Salda gölü (Salda lake). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020, https://issuu.com/yildiraylise/docs/salda_kitap
Schmidt, H. (1987). Turkey’s Salda Lake: a genetic model for Australia’s Newly Discovered Magnesite Deposits. Journal of Industrial Minerals, 19-29.
Tabari, H., Hosseinzadehtalaei, P., Ezani, A. & Some, S. (2012). Shift changes and monotonic trends in autocorrelated temperature series over Iran. Theoretical and Applied Climatology, 109(1-2), 95–108. DOI:10.1007 / s00704-011-0568-8.
TMMOB. (2020). Salda gölü raporu. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020, http://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/tmmobsaldagoluraporu.pdf
Turoğlu, H. & Aykut, T. (2019). Ergene nehri havzası için hidromorfometrik analizlerle taşkın duyarlılık değerlendirmesi. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, (2), 1-15. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jader/issue/44568/538941
Türkeş, M. (1996 ). Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey.
Internatıonal Journal of Climatology, 16, 1057-1076.
Ustaoğlu, B. (2012). Matlab’da iklim veri analizi ve uygulamaları (climate data analysis and applications in Matlab). İstanbul: Anka Matbaa.
Ustaoğlu, B. (2013). Trend analysis of annual mean temperature data using Mann-Kendall Rank Correlation Test in Catalca–Kocaeli peninsula, northwest of Turkey for the period of 1970–2011. IBAC 2012 Book of Proceedings, (276-287).
Ustaoğlu, B. & Uzun, A. (2018). Akdeniz bölgesinde (Türkiye) yetiştirilen tarım ürünlerinin özel iklim isteklerine uygun arazilerin ağırlıklı çakıştırma analizi ile belirlenmesi. International Journal of Human Sciences, 15(4), 2433-2453. DOI: 10.14687/jhs.v15i4.5573
Varol, S., Davraz, A., Şener, Ş., Şener, E., Aksever, F., Kırkan, B. & Tokgözlü, A. (2018). Application of a conceptual water budget model for Salda lake, (Burdur/ Turkey). Journal of Engineering Sciences and Design, (1), 29-37. https://doi.org/10.21923/jesd.374412
Varol, S., Davraz, A., Şener, Ş. & Şener, E. (2020). Determining the lake protected zones using GIS-based Drastic model to groundwater vulnerability in Salda lake basin (Burdur/Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, (29), 747-763. DOI: 10.3906/yer- 1907-27
Yiğitbaşıoğlu, H. (1995). Seyfe gölü ekosistemi. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (4), 147-169.
Yue, S. Pilon, P. & Cavadias, G. (2002). Power of the Mann–Kendall and Spearman's rho tests for detecting monotonic trends in hydrological series. Journal of Hydrology, 259(1-4), 262-263. https://doi.org/10.1016/S0022-1694(01)00594-7.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
