Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Metinlerin Edebi Türler Açısından İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.15659/jancr.v8i3.192Anahtar Kelimeler:
Sosyal bilgiler ders kitapları- edebi ürün- nitel araştırma- betimsel analizÖzet
Ders kitapları öğrencilerin ve öğretmenlerin öğrenme sürecinde yaygın olarak kullandıkları kaynakların başında gelmektedir. Öğrenme sürecinde ders kitabı kullanımının öğrenci ve öğretmenler açısından birçok avantajı bulunmakla birlikte ders kitaplarının içerik ve biçimsel açıdan bazı niteliklere sahip olması da beklenir. Bu niteliklerden biri de ders kitaplarında yer verilen edebi türlerdir. Bu araştırmada, 4., 5., 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki metinlerin edebi türler açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış, elde edilen veriler betimsel analiz yaklaşım ile çözümlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim öğretim yılında okutulan toplam sekiz sosyal bilgiler ders kitabı oluşturmaktadır. Araştırmada incelenen veri kaynaklarına EBA üzerinden erişilmiştir. Verilerin analizi sonucu ders kitaplarında en çok yer verilen edebi ürünün haber olduğu belirlenmiştir. Sosyal bilgiler ders kitaplarında yer verilmeyen edebi türlerin ise anekdot, ağıt, belgesel, günlük, mâni, ninni, tekerleme, bilmece ve çizgi roman olduğu tespit edilmiştir. Yer verilmeyen edebi ürünlerin de ders kitaplarına dahil edilmesi, öğrenme alanlarında edebi ürünlerin çeşitlendirilmesi ve dağılımının dengelenmesi önerilmiştir.
Referanslar
Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
Ata, B. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde ölümardı (nekroloji) yazılarından (vefat ilanları, vefeyât [obituary] ve ihtisasat [eulogy] yararlanma. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgilerde öğretiminde yeni yaklaşımlar III. içinde (s.115-129) (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aytaş, G. (2006). Edebi türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 34(169), 1-19.
Bulut Tutkun, S. (2008). İlköğretim ders kitaplarının görsel boyut ve içerik tutarlılığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
Corbin, J. ve Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. USA: Sage.
Çakır, F. (2014). Çocuk edebiyatına psikopedagojik ve sosyopedagojik açıdan yaklaşım. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Değirmenci Toraman, K. D., ve Memişoğlu, H. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki edebi ürün ve görsellerin değerler eğitimi açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 8(2), 198-217.
Demirci, M. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında verilen edebi ürünlerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirkaya, H. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde ders kitabı. R. Sever ve E. Koçoğlu (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı. İçinde (s.89-104). Ankara: Pegem Akademi.
Doğan, Y. ve Torun, F. (2018). Sosyal bilgiler ders kitapları nereye doğru gidiyor? The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 4(2), 111-125.
Doğanay, A. (2008). Çağdaş sosyal bilgiler anlayışı ışığında yeni sosyal bilgiler programının değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 77-96.
Fidan, S., Çelen, S. ve Kanat, M. H. (2018). 2017 programına göre hazırlanan sosyal bilgiler 5. sınıf ders kitabının öğrenme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi. International Journal of Social Science Research, 7(2), 326-350.
Görmez, E. (2018). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan edebi eserler üzerine bir inceleme. Journal of Social And Humanities Sciences Research, 30, 4291-4296.
Kabapınar, Y. (2021). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Pegem.
Kan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de sosyal bilgilerin tarihsel gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 663-672.
Kapan, A. (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında önerilen edebi ürünlerin öğrenme alanlarında yer alan değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Kavcar, C. (2017). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Anı.
Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebi türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255.
Kılıç, A. ve Seven, S. (2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem.
Kıroğlu, K. (2006). Yeni ilköğretim programları. Ankara: Pegem.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. USA: Sage.
Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141.
Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(15), 173-182.
Öztürk, C., Coşkun Keskin, S., ve Otluoğlu, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. Ankara: Pegem.
Sevinç, A. (2018). 5. sosyal bilgiler dersinde yazılı edebi ürün kullanımına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve matematik ders kitaplarını genel değerlendirme ölçeği. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 49-54.
Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Taşkın, A. ve Memişoğlu, H. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konulara yer verilme durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 599-610.
Tekgöz, M. (2005). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde edebiyat temelli öğretim yönteminin öğrencilerin akademik başarısına ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Temur, S. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında gazete ve genel ağ haberlerinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(7), 657-686.
Tokcan, H. (2016). Sosyal bilgilerde sözlü ve yazılı edebiyat incelemeleri (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Topkaya, Y. ve Şimşek, U. (2017). Görsel bir öğretim materyali: eğitici çizgi roman. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgilerde öğretiminde yeni yaklaşımlar III içinde (s.115-129) (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Turan, S. ve Karasu Avcı, E. (2018). 2018 sosyal bilgiler öğretim programının dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 28-38.
Ulu Kalın, Ö. (2017). Ezgilerle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın ve E. Koçoğlu (Ed.), Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler eğitimi içinde (s. 273-311) (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ünlü, İ. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders materyali olarak edebi ürün kullanımına yönelik görüşleri. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(7), 120-136.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Basım). Ankara: Seçkin.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldırım, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin derslerinde edebi ürün kullanma durumları (Erzurum örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi (ANKAD)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
