Öğretmen Özerkliği Motivasyonu Etkiler mi? Sınıf Öğretmenleri Üzerine Bir İnceleme
DOI:
https://doi.org/10.63556/ankad.v9i3.271Anahtar Kelimeler:
öğretmen özerkliği- öğretmen motivasyonu- mesleki tatmin- eğitim politikaları- öğretmen gelişimiÖzet
Bu çalışma, 2024 yılında gerçekleştirilmiş olup, sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliği algıları ile mesleki motivasyonları arasındaki ilişkiyi ve cinsiyet farklılıklarının bu değişkenler üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bulgular, öğretmenlerin özerklik algıları ile mesleki motivasyonları arasında pozitif ancak zayıf bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, öğretmenlerin motivasyonlarını etkileyen başka faktörlerin de bulunduğunu ve iş yükü, okul yönetimi desteği, mesleki bağlılık gibi unsurların da dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Cinsiyet farklılıkları çalışmanın dikkat çekici bulgularındandır. Erkek öğretmenler sınıf içindeki özerklik algılarında kadınlardan daha yüksek puanlar alırken, kadın öğretmenler okul düzeyindeki özerklik algılarında daha yüksek skorlar elde etmiştir. Ayrıca, kadın öğretmenler mesleğe yönelik daha olumlu tutumlar sergilemiş, daha yüksek mesleki başarı motivasyonu göstermiş ve mesleki tatmin düzeyleri erkek öğretmenlerden daha yüksek bulunmuştur. Öte yandan, erkek öğretmenlerin meslekten kaçınma eğilimlerinin kadınlara göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Mesleği özümseme alt boyutunda ise cinsiyetler arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Bu bulgu, öğretmenlerin mesleklerini özümseme düzeylerinin kişisel deneyimler ve iş koşulları gibi bireysel ve çevresel faktörlere bağlı olarak şekillendiğini göstermektedir. Çalışma, öğretmenlerin mesleki motivasyonlarını artırmak için özerklik algılarının güçlendirilmesinin önemli olduğunu, ancak bunun tek başına yeterli olmayacağını; cinsiyet, iş yükü ve okul yönetimi desteği gibi diğer faktörlerin de dikkate alınması gerektiğini vurgulamaktadır.
Referanslar
Akkök, F. (2019). Öğretmen özerkliği ve iş tatmini. Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 15(4), 245-260.
Aslan, D., & Ünal, M. (2019). Öğretmen özerkliği ve motivasyonu arasındaki ilişki: Türk eğitim sistemine dair bir inceleme. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21(2), 150-165.
Beltman, S., Mansfield, C., & Price, A. (2011). Teacher motivation and professional development: A review of the literature. Teaching and Teacher Education, 27(1), 15-34. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.08.017
Beltman, S., Mansfield, C., & Price, A. (2011). Teacher resilience: A framework for research, policy and practice. Teaching and Teacher Education, 27(4), 867-876. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.11.015
Beyhan, D., & Koçak, D. (2015). Kadın öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine dair algıları: Duygusal tatmin ve toplumsal hizmet algısı. International Journal of Social Science, 3(5), 87-94.
Borman, G. D., & Dowling, N. M. (2011). Teacher attrition and retention: A meta-analytic and narrative review of the research. Review of Educational Research, 81(3), 259-292. https://doi.org/10.3102/0034654313405635
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The "What" and "Why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01
Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: The self-determination perspective. Educational Psychologist, 26(3-4), 325-346. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653137
Demir, S. (2023). Öğretmen özerkliği ve mesleki motivasyon arasındaki ilişki: Bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 48(4), 139-156.
Flink, C., Boggiano, A. K., & Barrett, M. (1990). Contingent rewards and intrinsic motivation: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 108(3), 539-548. https://doi.org/10.1037/0033-2909.108.3.539
Friedman, I. A., & Kass, E. (2002). Teachers' perceptions of their professional development in Israel. International Journal of Educational Development, 22(3), 241-257. https://doi.org/10.1016/S0738-0593(01)00060-6
Guskey, T. R. (2000). Evaluating professional development. Corwin Press.
Hargreaves, A. (2003). Teaching in the knowledge society: Education in the age of insecurity. Teachers College Press.
Hochschild, A. R., & Machung, A. (2012). The second shift: Working families and the revolution at home (Revised edition). Penguin Books.
Ingersoll, R. M. (2003). Is there really a teacher shortage? Contemporary Economic Policy, 21(1), 1-19. https://doi.org/10.1093/cecp/21.1.1
Joo, B. K., & Park, S. (2010). Organizational socialization and teacher motivation. Journal of Workplace Learning, 22(5), 330-345. https://doi.org/10.1108/13665621011054039
Karadeniz, D., & Fer, S. (2023). Öğretmen Özerkliği Algı Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. In International EDU Congress (pp. 720-735). Edu Yayıncılık.
Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
Klassen, R. M., & Tze, V. M. C. (2011). Teacher efficacy research 1998-2009: A meta-analytic comparison of studies and methods. Educational Psychology Review, 23(1), 1-31. https://doi.org/10.1007/s10648-010-9141-8
Klem, A. M., & Connell, J. P. (2004). Relationships matter: Linking teacher support to student engagement and achievement. Journal of School Psychology, 42(3), 243-262. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2004.02.003
Kusur, H. (2016). Öğretmenlerin özerklik algıları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 14(2), 45-60.
Miller, R., Macdonald, D., & McGinn, N. (2013). Gender and teacher autonomy in Canadian schools: A comparative analysis. Teaching and Teacher Education, 29(1), 84-92. https://doi.org/10.1016/j.tate.2012.08.004
Nias, J. (1999). The emotional work of teaching. Routledge.
Öztürk, E., & Uzunkol, E. (2013). İlkokul Öğretmeni Motivasyon Ölçeğinin psikometrik özellikleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 421-435.
Pomerantz, E. M., & Geiger, T. M. (2013). Teaching practices, teacher–student relationships, and children's motivation in the classroom. Educational Psychologist, 48(3), 131-147. https://doi.org/10.1080/00461520.2013.795168
Pearson, L. H., & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, and commitment. Educational Research Quarterly, 29(1), 37-53.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
Sachs, J. (2003). The activist teaching profession. British Journal of Sociology of Education, 24(3), 35-45. https://doi.org/10.1080/0142569032000124797
Schunk, D. H., Pintrich, P. R., & Meece, J. L. (2008). Motivation and learning strategies for student success: A self-regulated learning approach (4th ed.). Pearson.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2017). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 67, 217-226. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.07.014
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2017). Teacher self-efficacy and teacher motivation. Educational Psychology Review, 29(2), 137-150. https://doi.org/10.1007/s10648-017-9402-y
Taymaz, M. (2018). Öğretmenlerin iş tatmini ve motivasyonunun artırılması üzerine araştırmalar. Eğitim Politikaları Dergisi, 14(3), 120-138.
Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). A multidisciplinary analysis of the nature, meaning, and measurement of teacher trust. Review of Educational Research, 71(3), 547-593. https://doi.org/10.3102/00346543171003547
Tschannen-Moran, M., & Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Blais, M. R. (2007). The motivation in education scale: A tool for assessing students' motivation in the classroom. Educational and Psychological Measurement, 67(2).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
